موضوع پژوهش حاضر، "بررسی ذکر و حذف نهاد در ردیف های فعلی قصاید خاقانی از دیدگاه علم معانی" است. شناخت بهتر بلاغت شعر خاقانی، درک بهتر منظور شناسی مقوله ذکر و حذف و کمک به فهم بهتر منظور خاقانی در قصاید از اهداف این پژوهش محسوب می شود. روش پژوهش، توصیفی – تحلیلی است و داده ها با استفاده از تکنیک تحلیل محتوی به شیوه ی کتابخانه ای و سند کاوی بررسی شده اند. جامعه آماری 132 قصیده و حجم نمونه 63 قصیده دارای ردیف فعلی است که 3887 بیت را در بر می گیرد. نتیجه نشان می دهد حدود 65% مسندالیه (نهاد) در ردیف های فعلی مربوط به مقوله حذف و 35% مربوط به مقوله ذکر است. خاقانی در حذف مسندالیه از شش کارکرد و در ذکر مسندالیه از چهارده کارکرد استفاده کرده است. بیشترین کارکرد حذف با 2007 بیت (89/78 %) مربوط به اهمیّت مسند و کمترین کارکرد با 2 بیت (007/. %) مربوط به آشکار بودن مسندالیه است. بیشترین کارکرد ذکر با 573 بیت (19/41%) مربوط به کارکرد تعظیم و کمترین کارکرد مربوط به پرهیز از خطای شنونده با 8 بیت (58/. %) است.
