به منظور ارزیابی میزان ذخیرهسازی کربن تحت شدتهای متفاوت چرای دام، پژوهشی در منطقه حفاظت شده بیجار در استان کردستان انجام شد. منطقه کاملاً حفاظت شده (چرا نشده یا قرق)، منطقه چرای متوسط و منطقه چرای سنگین بهعنوان تیمارهای مختلف چرای دام (در مجاورت یکدیگر) و با در نظر گرفتن خصوصیات توپوگرافی یکسان انتخاب شدند. 1 مترمربعی × نمونهبرداری از پوشش گیاهی بهصورت تصادفی- سیستماتیک با استقرار 2 ترانسکت 100 متری و 10 پلات 1 در منطقه معرف صورت گرفت. بهمنظور تعیین زیستتوده گیاهی، اقدام به نمونهبرداری کامل از اندامهای هوایی و لاشبرگ در پلاتها گردید. بهمنظور نمونهبرداری از اندام زیرزمینی و خاک باتوجه به عمق متوسط ریشهدوانی گونههای غالب ابتدا اقدام به 25 سانتیمتر گردید و ضمن برداشت خاک، - 0 و 50 - 25 سانتیمتر در دو عمق 25 *25* حفر پروفیلهایی مکعبی به ابعاد 25 تمامی ریشههای موجود در معکبهای حفر شده بطور کامل جمعآوری گردید. سپس در نمونههای خشک گیاهی و خاک، مقایسه دادهها در سه تیمار از طریق آزمون تجزیه ،SPSS درصد کربن آلی محاسبه شد. تجزیه و تحلیل دادهها با نرمافزار واریانس یکطرفه و میانگین صفات مورد بررسی با آزمون دانکن مقایسه شدند. نتایج نشان داده است که با افزایش شدت چرای و گونه F. ovine در منطقه قرق به گونه Bromus tomentellus و Festuca ovina دام ترکیب گیاهی از گراسهای چندساله و گراس نامرغوب Artemisia sieberi در منطقه چرای متوسط و در نهایت به گیاه بوتهای Vaccaria pyramidata یکساله در منطقه چرای سنگین تغییر یافته است. نتایج بیانگر آن است که با افزایش شدت چرای دام ذخایر کربن Aegilops sp. 75/ 45 و 5 / خاک، زیستتوده گیاهی و لاشبرگ کاهش چشمگیری داشتهاند. چرای متوسط و سنگین دام با کاهشی معادل 6 درصد نسبت به قرق ذخایر کربن زیستتوده کل را کاهش داد. میزان کربن آلی خاک در مناطق قرق، چرای متوسط و چرای 64 تن در هکتار بود. نتایج توزیع کربن نیز نشان داد که بیش از 98 درصد از کل ترسیب / 105 و 4 /6 ،185/ سنگین بهترتیب 9 کربن را کربن آلی خاک تشکیل داد و همچنین ذخیره کربن در زیتوده زیرزمینی، بیش از زیتوده هوایی بود. قابل ذکر است که 3 تن در هکتار سالانه هدررفت / 1 و 3 / در طول 43 سال بر اثر چرای متوسط و سنگین دام در منطقه حفاظت شده به ترتیب 9 ذخایر کربن آلی صورت گرفته است.
