پرویز کرمی

این تحقیق به‌ منظور ارزیابی کیفی و تعیین پتانسیل عملکرد اکوسیستم مرتعی با استفاده از روش تحلیل عملکرد چشم‌انداز (LFA) در مراتع حوضه‌های زوجی روستای خامسان در استان کردستان انجام گرفت. منطقه مورد مطالعه به دو حوضه نمونه و شاهد (فاقد عملیات قرق) تقسیم شد. براساس روش تحلیل عملکرد چشم‌انداز (LFA) در هر چشم-انداز، سه ترانسکت‌ در جهت شیب مستقر گردید و در طول هر ترانسکت طول و عرض قطعات اکولوژیکی شامل قطعات بوته‌ای، گراس، فورب، ترکیبی (ترکیبی از قطعات اکولوژیکی) و نیز فضای بین قطعات (خاک لخت) اندازه‌گیری گردید. از هرکدام از این قطعات اکولوژیکی و فضای بین قطعات (خاک لخت) به‌صورت تصادفی 5 تکرار تعیین و 11 پارامتر سطح خاک (حفاظت در برابر فرسایش پاشمانی، پوشش گیاهان چندساله، لاشبرگ، پوشش نهانزادان، شکستگی پوسته، نوع و شدت فرسایش، مواد رسوبی، ناهمواری سطح خاک، مقاومت به تخریب، آزمایش پایداری در برابر رطوب، بافت) برای هر تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. با در نظر گرفتن ارتباط هریک از پارامترهای یازده‌گانه در شاخص‌های سه‌گانه پایداری، نفوذپذیری و چرخه عناصر مواد غذایی، مقادیر این شاخص‌ها مشخص گردید. برای تحلیل آماری دادها به‌وسیله نرم‌افزار تحلیل عملکرد چشم‌انداز که در محیط اکسل طراحی شده و برای مقایسه دو چشم‌انداز شاهد و نمونه از آزمون t مستقل استفاده شد. نتایج مقایسات میانگین نشان داد که از نظر شاخص پایداری، قطعه ترکیب در دو حوضه نمونه و شاهد بیشترین مقدار را به خود اختصاص داده‌اند، اما مقادیر آن‌ها فاقد اختلاف معنی‌دار بودند و تنها قطعه گراس از لحاظ شاخص مذکور دارای اختلاف معنی‌دار بوده است (05/0>P). در حوضه نمونه شاخص نفوذپذیری در لکه‌های اکولوژیکی ترکیب همانند پایداری بیشتر و همچنین چرخه عناصر مواد غذایی در لکه‌های اکولوژیکی بوته بیشتر از سایر لکه‌ها و فضای بین لکه‌ای بوده است. نتایج آنالیز واریانس نفوذپذیری و چرخه عناصر مواد غذایی در قطعات اکولوژیک گراس، فورب، بوته و ترکیبی در حوضه نمونه معنی‌دار نبودند (05/0P). بنابراین نتایج حاکی از عملکرد و پتانسیل بیشتر حوضه شاهد بوده است.