چکیده دستیابی به نوآوری زیستمحیطی در فرایند توسعه پایدار به معیار بسیار مهمی برای تمام کشورهای درحالتوسعه مانند ایران تبدیل شده است، زیرا دولتها با دستیابی به نوآوری زیستمحیطی میتوانند به کاهش آلودگی و بهبود کیفیت محیطزیست، رشد اقتصادی پایدار، افزایش اعتبار بینالمللی و مدیریت پایدار منابع طبیعی دست یابند. ازاینرو شناخت عوامل مؤثر بر نوآوری زیستمحیطی یکی از مسائل اساسی و از اقدامات مهم در حوزه محیطزیست است. ادبیات نظری نشان میدهند که عاملهای گوناگونی مانند امنیت انرژی، تولید ناخالص داخلی، صنعتیشدن، شهرنشینی و انتشار کربن بر نوآوری زیستمحیطی مؤثر است؛ اما امنیت انرژی بهعنوان یکی از مهمترین عوامل مانع به دستیابی به نوآوری زیستمحیطی در کشور ایران است؛ زیرا دولتها ممکن است برای تضمین تأمین انرژی پایدار و مقرونبهصرفه به منابع سنتی (مانند سوخت فسیلی) متکی باشند و این مسئله گذار به سمت فناوریهای سبز را کند میکند. اما باتوجهبه افزایش سوخت فسیلی در کشور ایران و استفاده فزاینده از آن مطالعه اثرات اقتصادی و زیستمحیطی این پدیده بیشازپیش حائز اهمیت است، بهطوریکه به موضوعی هشداردهنده تبدیل شده و پرداختن به سؤالات مرتبط با تأثیرات آن بر جامعه و محیطزیست برای ارائه راهبرهای توسعه پایدار محیطزیست اهمیت به سزایی دارد و باتوجهبه اهمیت قابلتوجه آن، در پژوهشهای گذشته برای اقتصاد ایران شواهد بسیار کمی به این موضوع پرداخته است. ازاینرو مطالعه حاضر برای بررسی این سؤال که امنیت انرژی چگونه بر نوآوری زیستمحیطی تأثیر دارد انجام شده است. بر اساس چارچوب نظری این مطالعه و باتوجهبه وجود ارتباط غیرخطی میان متغیرهای پژوهش در این راستا مدل پژوهش با استفاده از رویکرد مدل مارکوف سوئیچینگ طی دوره زمانی 2020-1990 برآورد شده است. بهطورکلی نتایج این مطالعه نشان میدهد که امنیت انرژی، تولید ناخالص داخلی و شهرنشینی اثر منفی و معنی داری بر نوآوری زیست محیطی دارد اما متغیرهای صنعتی شدن و انتشار کربن اثر مثبت و معنی داری بر نوآوری زیست محیطی بر جای میگذارند زیرا وقتی پایداری در رژیم با شوک مثبت بیشتر از شوک منفی باشد، به این معناست که اقتصاد تمایل دارد در وضعیت مطلوب، مانند دورههای نوآوری زیستمحیطی بالا، برای مدت طولانیتری باقی بماند. این رفتار میتواند ناشی از سازگاری ساختاری، حمایت سیاستی، و ظرفیت جذب فناوریهای پاک باشد. در چنین شرایطی، ورود به رژیم مثبت نهتنها سریعتر اتفاق میافتد، بلکه ماندگاری در آن نیز بیشتر است؛ زیرا زیرساختها، انگیزههای اقتصادی و مسیرهای فناورانه از این وضعیت حمایت میکنند و احتمال بازگشت به وضعیت منفی کاهش مییابد.
