ناصر خالق پناه

مطالعه اخیر جهت ارزیابی مدل های RUSLE و RUSLE2 در تخمین هدررفت خاک در دامنه های مرتعی دارای مقادیر قابل توجهی قطعات سنگی در حوضه خامسان با به کار بردن داده های بارندگی های طبیعی صورت گرفت. جهت نیل به این هدف، رواناب و رسوب حاصل از 24 رخداد منجر به رواناب در طول سه سال (1389 تا 1392) در 18 کرت با ابعاد 24 متر طول و 8/1 متر عرض اندازه گیری شد (شش دامنه- سه کرت در هر دامنه). همزمان داده های ورودی مورد نیاز دو مدل از جمله خصوصیات خاک، پوشش گیاهی و پوشش زمین در طول این مدت بررسی و ثبت گردید. هر دو مدل به ویژه مدل RUSLE2 مقادیر میانگین سالانه هدررفت خاک را با وجود بیش برآورد نمودن، نسبتاً به خوبی تخمین زدند. نتایج نشان داد که دو مدل به ویژه مدل RUSLE2 قادر هستند تا مقادیر هدررفت خاک تک رخدادها بخصوص بارندگی هایی که شاخص فرسایندگی پایین تری دارند را به میزان نسبتاً قابل قبولی پیش بینی نمایند (R2(RUSLE)=0.25, R2(RUSLE2)=0.53; EF(RUSLE)=0.23, EF(RUSLE2)=0.53). واسنجی پارامتر فرسایش-پذیری منجر به بهبود تخمین هدررفت خاک به میزان قابل توجهی در دو مدل شد (R2(RUSLE)=0.69, R2(RUSLE2)=0.82; EF(RUSLE)=0.63, EF(RUSLE2)=0.80). مقایسه نتایج تخمین های دو مدل نشان داد که در تمامی حالات مورد بررسی، مدل RUSLE2 نسبت به RUSLE، کارایی بالاتری داشت. با توجه به خصوصیات دامنه های مورد بررسی، به نظر می رسد تغییراتی که در مدل RUSLE2 نسبت به RUSLE اعمال شده، سبب برآوردهای بهتر مدل RUSLE2 شده است. نتایج نشان داد به طور کلی در دامنه های با پوشش سنگی بالاتر و مقادیر آهک بیش تر، کارایی دو مدل بدون واسنجی نسبت به دامنه های دیگر پایین تر بود. این نتیجه نشان می دهد که تحقیقات بیش تری جهت بررسی تأثیر این عوامل بر برآورد هدررفت خاک در دو مدل به ویژه RUSLE مورد نیاز است.