گستردگی همراهیهای هنری میان خوشنویسان و اهل ادب، زمینههای آگاهی ایشان را از مبانی هنری و امکانات و سازوکارهای تخصصی یکدیگر و ایجاد برهمکنشهای گسترده میان آثار آنان فراهم آورده است. تصویرپردازیها و فضاسازیهای گستردۀ شاعران و نویسندگان با استفاده از مصطلحات خوشنویسی، برجستهترین بهرۀ اهل ادب در این پیوند است؛ موضوعی که نگارنده پیشتر با تألیف کتاب «اصطلاحات خوشنویسی در شعر شاعران بزرگ ایران» برای نخستین بار به شرح و تحلیل آن پرداخت و این بار در پژوهش حاضر در صدد تبیین وجوه گوناگون بهرۀ خوشنویسان از امکانات ادبی و اصول زیباییشناسی برآمده از آن و کشف نشانگان ادبی در آثار خوشنویسان خلاق و تحلیل پیوندهای جوهری و همسانیهای پیدا و پنهان در نظام ساختاری دو رشته است. این موضوع گرچه میتواند از بایستههای بکر و جدید پژوهشی در مطالعات تطبیقی و میانرشتهای باشد، اما در عین حال پیچیدگیها و غموض فراوانی نیز دارد؛ چرا که اساس آفرینش در متون ادبی بر سازهها و نشانههای واژگانی و زبانی استوار است، در حالی که مبنای آفرینش در قطعات خوشنویسی بر سازهها و نشانههای شکلی و بصری اتکا دارد. رویکرد پژوهشی نگارنده در این مقالۀ میانرشتهای و تطبیقی، تلفیقی از دو روش قیاس و استقرا است؛ بدین صورت که نخست با رویکردی قیاسی فرضیههای تحقیق را با توجه به نظام فصاحی بلاغی حاکم بر ادبیات تدوین کرده، سپس با رویکردی استقرایی به مشاهدۀ دقیق جزئیات آثار خوشنویسی و تجزیه و تحلیل کامل آنها پرداخته است و در نهایت پس از تلاشی چند ساله و با اتکا به جستجوگرهای کتابخانهای، گردآوری، مشاهدهها، طبقهبندیها، تقابلها و ساختگشاییها در مسیر اثبات فرضیههای این تحقیق گام نهاده است. بر اساس یافتههای پژوهش، خط همانند زبان، دستگاهی درونزا و دینامیک است و این دو به دلیل همین ماهیت تحولپذیری که دارند، به هنگام آفرینشهای خوشنویسانه و ادبی، امکان ترمیم، نوزایی و تجدیدپذیری را در خود فراهم میکنند. نیز از مهمترین یافتههای این پژوهش، کشف این حقیقت است که خوشنویسی نیز مانند ادبیات، فصاحت و بلاغت خاص خود را دارد؛ از دیگر یافتههای این پژوهش قرار گرفتن رابطل شاکله حالت در تناظر با رابطۀ لفظ معنی در دو قلمرو خوشنویسی و ادبیات است.
