سید محمدطاهر حسینی

افزایش راندمان آبیاری یکی از اصول اساسی در توسعه بخش کشاورزی است. هدف از ارزیابی ارائه راهکار مناسب جهت افزایش راندمان آبیاری و کاهش تلفات آب به صورت نفوذ عمقی است. این پژوهش بر روی سه مزرعه به نام های A، B و C از مزارع دشت زرینه رود میاندوآب واقع در واحد عمرانی چهار انجام شد. مزارع به روش آبیاری نواری انتها بسته آبیاری می شدند و محصول آن ها یونجه بود. در مزارع A و B سه آبیاری متوالی و در هر آبیاری سه نوار مورد ارزیابی قرار گرفت. در مزرعه C دو آبیاری متوالی و در هر آبیاری سه نوار ارزیابی شد. ارزیابی ها در ماه های شهریور و مهر سال 1388 انجام گردید. جهت تعیین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک مزارع از سه نقطه ابتدا، وسط و انتهای نوارها از سه عمق 0- 5/0، 5/0-1 و 1-5/1 متری، نمونه خاک تهیه گردید. برای مشخص شدن وضعیت رطوبتی خاک از ابتدا، وسط و انتهای نوارها با توجه به عمق ریشه گیاه از اعماق مذکور یک روز قبل از آبیاری و 48 ساعت بعد از آبیاری بوسیله مته، نمونه خاک تهیه شد. در روز آبیاری از W.S.C فلوم تیپ 4 جهت اندازه گیری دبی ورودی به نوارها استفاده شد و آمارهای پیشروی و پسروی نیز تعیین گردید. جهت تعیین معادلات نفوذ کاستیاکف- لوئیز از روش موازنه حجمی استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که، میزان راندمان کاربرد در مزارع A و B، به ترتیب 61/88 و 07/95 درصد و راندمان نیاز آبیاری 21/90 و 82/92 درصد با سطح کفایت به ترتیب 59/59 و 87/65 درصد بود. در مزرعهC راندمان کاربرد 59/51 باراندمان نیاز آبی 100 درصد در سطح کفایت 100 درصد بوده است. در مزارعی که دسترسی آسان به آب شبکه آبیاری و زهکشی ندارند آبیاری دیرتر از زمان نیاز گیاه به آب و با اعمال کم آبیاری انجام گرفته بود. یکی از دلایل پایین بودن راندمان در مزارعی که دسترسی آسان به آب شبکه را دارند عدم تحویل آب به صورت حجمی است. در مزارع مورد ارزیابی ضعف مدیریتی آبیاری عمدتاً ناشی از سه عامل عدم آگاهی زارعین از وضعیت رطوبتی خاک و تشخیص زمان مناسب آبیاری، عدم تناسب آب کاربردی با میزان مورد نیاز برای سطح زیر کشت و ضعف برنامه ریزی آبیاری می باشد. استفاده از دبی 5/12 الی 5/13 لیتر در ثانیه برای منطقه فوق مناسب می باشد و نتیجه شد که راندمان کاربرد تحت تأثیر کمبود واقعی رطوبت در خاک قرار دارد.