محمد شفیع رحمانی

تأثیر کودها بر رشد و افزایش عملکرد محصولات کشاورزی و درختان میوه به طور گسترده ای مورد مطالعه قرار گرفته است اما مطالعات اندکی در زمینه تآثیر کودها بر رویش نهال های درختان جنگلی به ویژه در مناطق نیمه خشک گزارش شده است. با توجه به اهمیت بلوط ایرانی یا برودار (Quercus. brantii) در جنگل های زاگرس و مشکل استقرار زادآوری و فعالیت آفات جوانه خوار و برگخوار بر روی این گونه، به منظور ارزیابی تأثیر کودهای دامی و ازته بر مشخصه های فیزیولوژیکی و ریختاری نهال های این گونه، تعداد 175 نهال دوساله بلوط ایرانی انتخاب و در قالب طرح آزمایشی کاملاً تصادفی با هفت تیمار (تیمار شاهد (بدون کود)، تیمار کود دامی در سه سطح (نسبت خاک رس: کود : ماسه در سطوح اول، دوم و سوم به ترتیب 2:1:2، 1:1:1و 1:2:1) و کود ازته در سه سطح (3، 6 و 9 گرم برای هر نهال)) با پنج تکرار در هر تیمار در ایستگاه تحقیقاتی گریزه کوددهی شدند (کود دامی در اوایل فصل رویش به صورت مخلوط با خاک و کود ازته در سه نوبت، نوبت اول در اوایل فصل رویش و نوبت های بعدی به فاصله 15 روز یکبار اضافه شد). 18 ماه پس از کوددهی تأثیرپذیری صفات ریختاری وزن خشک، قطر یقه، طول نهال، طول ریشه و نسبت ریشه به ساقه و صفات فیزیولوژیکی غلظت عناصر پرمصرف، قند محلول، رنگدانه های کلروفیل کل و کاروتنوئید، فنول و تانن، اسیدآمینه پرولین و فعالیت آنزیم پراکسیداز از تیمارهای کودی مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS 16 تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که با افزودن تیمارهای مختلف هر دو نوع کود دامی و ازته، رشد طولی (از 14/16 در تیمار شاهد به 4/34 سانتی متر در تیمار 3 گرم کود ازته در هر گلدان)، تعداد برگ، وزن تر و وزن خشک اندام هوایی و زمینی و طول ریشه اصلی نهال ها در مقایسه با نهال های شاهد افزایش یافت. علاوه بر این، کوددهی سبب افزایش جذب عناصر نیتروژن (از 6/8 میلی گرم در تیمار شاهد به 18 میلی گرم در گرم وزن خشک در تیمار بیشترین مقدار کود ازته)، پتاسیم، کلسیم و سدیم و کاهش جذب فسفر و منیزیم و همچنین سبب افزایش رنگدانه ها، قندهای محلول (از 73/8 میلی گرم در تیمار شاهد به 72/10 میلی گرم در گرم وزن خشک در تیمار بیشترین نسبت کود دامی) و پروتئین (از 42/5 درصد در تیمار شاهد به 27/11 درصد در تیمار بیشترین مقدار کود ازته) شد. در م