محمد شفیع رحمانی

لیلکی (Gleditsia caspica Desf.) به عنوان یکی از گونه های باارزش و در خطر انقراض جنگل های شمال ایران، نقش مهمی در حفظ و پایداری اکوسیستم این جنگل ها ایفاء می کند. در این مطالعه، باززایی درون شیشه ای این گونه از طریق القاء کالوس از ریزنمونه های کوتیلدون انجام گرفت. به منظور القاء کالوس، قطعات کوتیلدون در محیط MS حاوی 3% ساکارز، 8/0% آگار و غلظت های مختلف IBA، NAA و 2,4-D به تنهایی و یا در ترکیب با 5/0 و 1 میلی گرم بر لیتر BAP و KIN کشت شدند و پس از گذشت 4 تا 5 هفته، مشخص گردید که از میان 75 تیمار هورمونی مختلف، محیط های کشت حاوی 4 میلی گرم بر لیتر NAA به تنهایی، و یا در ترکیب با 1 میلی گرم بر لیتر BAP، 2 میلی گرم بر لیتر 2,4-D در ترکیب با 1 میلی گرم بر لیترBAP، 3 میلی گرم بر لیتر 2,4-D در ترکیب با 1 میلی گرم بر لیتر BAP و 4 میلی گرم بر لیتر 2,4-D به تنهایی، با 100 درصد کالوس زایی، مؤثرترین محیط های کشت بودند. از بین دو سیتوکنین BAP و KIN مورد استفاده برای ارگان-زایی شاخساره، غلظت 2 میلی گرم بر لیتر BAP با میانگین 7/13 شاخساره از هر ریزنمونه مؤثرترین تیمار بود. حداکثر افزایش طول میانگره شاخساره های تشکیل شده در محیط حاوی 3 میلی گرم بر لیتر GA3 در ترکیب با 1 میلی گرم بر لیتر BAP (با میانگین 7/2 سانتی متر) حاصل شد. به منظور ریشه زایی، پس از انتقال شاخساره ها به محیط MS نیمه بنیه حاوی IBA و NAA (5/0، 1، 2 و 4 میلی گرم بر لیتر) به تنهایی و یا در ترکیب با 2/0 میلی گرم بر لیتر KIN، مشخص گردید که محیط کشت حاوی 2 میلی گرم بر لیتر IBA در ترکیب با 2/0 میلی گرم بر لیتر KIN بهترین محیط کشت برای ریشه زایی بود به طوریکه 75/93 درصد شاخساره ها با میانگین تشکیل 75/3 ریشه در هر شاخساره، ریشه دار شدند.