محمود کوشش صبا

کاهو یکی از پر طرفدارترین سبزی‌های برگی است که معمولا در تمام طول سال به‌صورت کشت در هوای آزاد و یا گلخانه‌ای پرورش می‌یابد. این سبزی پرخاصیت و پر مصرف بیشترین سطح تولید در میان محصولات سالادی را در دنیا به خود اختصاص داده‎ است.کاهو به‌عنوان یکی از سبزی‌های بسیار فساد پذیر بوده و انبارداری آن سخت و پرهزینه است. بنابراین مسائل بسته‌بندی و اهمیت بررسی راه‌های مناسب برای افزایش عمر انباری این محصول پرمصرف به‌شدت احساس نیاز می‌شود. در همین راستا تحقیقی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با سه عامل بسته‌بندی (پلی اتیلن معمولی، پلی اتیلن حاوی نانو رس بدون منفذ و پلی اتیلن حاوی 2 درصد نانو رس با منفذ)، دمای نگهداری (1 و 4 درجه سلسیوس) و زمان‌های مختلف نگهداری (3، 6، 9، 12 و 15 روز) بر روی کاهو در آزمایشگاه دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان انجام گرفت. نتایج حاصل از مطالعه نشان داد که کاهش وزن در نمونه‌های بسته‌بندی شده با نانو پلی‌اتیلن بدون منفذ با (33/1 درصد) نسبت‌به نمونه شاهد (پلی‌اتیلن معمولی) و نمونه نگهداری شده در نانو پلی‌اتیلن منفذ دار کمتر بود. براساس یافته‌های حاصل از پژوهش بسته‌بندی با پلی‌اتیلن نانو رس بدون منفذ توانست علاوه بر حفظ وزن کاهو بر کاهش فساد و ضایعات کاهو نیز مؤثر واقع شود. مقایسه میانگین اثر متقابل زمان نگهداری و پوشش‌های پلی‌اتیلنی محتوای کلروفیل کل کاهو، بیانگر کاهش محتوای کلروفیل طی مراحل مختلف نگهداری است.کلروفیل a در دمای 1 درجه سلسیوس نشان داد که، کلروفیل a در نمونه شاهد (پلی‌اتیلن معمولی)، در روزهای سوم، نهم و دوازدهم کاهش یافت اما در روزهای ششم و پانزدهم از نگهداری افزایش یافت، محتوای کلروفیل b طی مراحل مختلف نگهداری روند کاهشی داشت اما سرعت کاهش در نمونه‌های با پوشش نانو پلی اتیلن بدون منفذ به نسبت دیگر تیمارها کمتر بود. در پایان دوره نگهداری بالاترین میزان مواد جامد محلول در تیمارهای پوشش منفذدار حاوی نانو ذرات رس (4/4 درجه بریکس) مشاهده شد. در روز دوازدهم تا پانزدهم بیشترین اسیدیته قابل تیتراسیون در تیمارهای پلی‌اتیلن منفذدار آغشته به نانو رس ( 14/3 درصد اسید سیتریک) رسید. کمترین pHدر تیمار شاهد (6/5) و بیشترین pH در تیمار پوشش‌های پلی‌اتیلنی بدون منفذ (9/5) در دمای 1 درجه سلسیوس مشاهده گردید. بیشترین ویتامین ث در دمای 4 درجه به ترتیب در روزهای نهم و دوزادهم (8/15 و 8/16 میلی‌گرم در 100گرم وزن تر) در نمونه‌شاهد و تیمار با پوشش پلی‌اتیلن منفذدار مشاهده شد. محتوای فنول کل طی روز اول تا سوم در دوره نگهداری در هر دو دما روند نسبتاً افزایشی داشت، فلاونوئید کل در پوشش‌های پلی‌اتلین منفذدار در دمای 1 درجه، طی روز ششم با مقدار (8/132 میلی‌گرم در 100گرم وزن تازه) سیر صعودی نشان داد. بیشترین و کمترین فلاونوئید در دمای 4 درجه در تیمار بسته‌بندی شده با پوشش پلی‌اتیلن منفذ دار حاوی نانو رس (130 و 71 میلی‌گرم در 100 گرم وزن تر) مشاهده شد. بیشترین و کمترین فعالیت ضد اکسایشی شاهد در دمای 4 درجه به ترتیب (44 و 27 درصد بازدارندگی DPPH)، در روزهای نهم و دوازدهم، بیشترین و کمترین فعالیت ضد اکسایشی نمونه پوشش‌دار بدون منفذ در دمای 4 درجه به ترتیب (41 و 24 درصد بازدارندگی DPPH)، بود که با توجه به این نتایج ترکیب نانو با پلی اتیلن بدون منفذ در دمای 1 درجه در مدت زمان کوتاه برای نگهداری کاهو می‌تواند مؤثر واقع شود