مهرداد خامفروش

دیکلوفناک به داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی معروف هستند. این دارو اغلب برای تسکین علائمی مانند سردرد،کاهش التهاب و تسکین درد به بهبود وضعیت بیمار کمک می‌کنند. این دارو پس از دفع‌شدن از بدن و ورود آن به آب‌های سطحی باعث افزایش خطرات زیست‌محیطی می شود بنابراین، حذف آن‌ها از آب‌های سطحی امری ضروری است. به دلیل عدم تجزیه زیستی آلاینده‌های دارویی، از تصفیه های پیشرفته نظیر، روش جذب سطحی و یا استفاده از نانومواد که یک روش مقرون‌به‌صرفه جهت تخریب کامل آلاینده دارویی در پساب بوده به‌عنوان جایگزین مطمئن برای روش‌های موجود مطرح می‌شود. در بین انواع مختلف جاذب های طبیعی، استفاده از استخوان ماهی به همراه نانو مواد روشی مناسب و ارزان قیمت که دوستدار محیط زیست هم بوده به عنوان مواد آلی برای فرایندهای جذب به رسمیت شناخته شده است. لذا در این تحقیق کارایی جاذب پودر استخوان ماهی در جهت حذف آلاینده دیکلوفناک و همچنین قرار دادن جاذب پودر استخوان ماهی بر روی نانو مواد به دو روش، الکتروریسی نانو الیاف و غشاءالترافیلتراسیون، در جهت حذف آلاینده دیکلوفناک در حالت پیوسته وناپیوسته و همچنین قابلیت استفاده مجدد از آنها جهت حذف آلاینده مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. خصوصیات پودر جاذب (MFB-PVC)با استفاده از آنالیزهای XRD – FESEM – FT-IR – TGA مورد بررسی قرار گرفت. نانوالیاف الکتروریسی شده و غشاء الترافیلتراسیون حاوی جاذب به‌صورت جداگانه با استفاده از آنالیز FE-SEM - EDX - FT-IR مورد بررسی قرار گرفتند. در این بررسی، تاثیر پارامتر های مقدار دوز جاذب، غلظت دیکلوفناک و زمان مورد بررسی قرار گرفته است، همچنین مدل سازی و بهینه سازی فرایند جاذب با استفاده از طراحی مرکب مرکزی (CCD) در روش سطح پاسخ (RSM) جهت تحلیل نتایج و بهینه کردن شرایط عملیاتی آزمایش در جهت دستیابی به نقطه بهینه حذف دیکلوفناک از پساب استفاده شد. در شرایط بهینه عملیاتی بر اساس طراحی مرکب مرکزی مقدار غلظت آلاینده ppm 12، مقدار دوز جاذب g/l 2/0 و زمان 6/22 (دقیقه) که در نهایت تخریب92% به دست آمد. در حالت دیگر یعنی تثبیت‌کردن جاذب بر روی نانومواد به روش الکتروریسی در حالت پیوسته و ناپیوسته مورد بحث بررسی قرار گرفت که برای حالت ناپیوسته مقدار حذف آلاینده به 85% و برای حالت پیوسته به 37% رسید همچنین، قابلیت استفاده مجدد از نانو الیاف الکتروریسی شده حاوی جاذب برای حذف آلاینده دیکلوفناک در حالت ناپیوسته مورد بررسی قرار گرفت که توانایی استفاده مجدد تا هفت بار را داشت و در این بررسی تأثیر متغیرهای دز جاذب، غلظت آلاینده دیکلوفناک، زمان تماس مورد بررسی قرار گرفت. در حالت بعدی، یعنی تثبیت کردن جاذب بر روی غشاء الترافیلتراسیون و قرار دادن داخل دستگاه سل غشایی، تست حذف آلاینده دیکلوفناک در حالت پیوسته انجام گرفت، در تست‌های انجام شده از پارامترهای؛ فشار، غلظت آلاینده، زمان استفاده شده است که تخریب 85% بدست آمد. در این حالت هم قابلیت استفاده مجدد از غشا جهت حذف آلاینده مورد بحث و بررسی قرار گرفت.