محمد فتح اللهی

خاک رس به عنوان یکی از مصالح مهم موجود در طبیعت به شیوه‌های گوناگون در پروژه‌ها مورد استفاده قرار می-گیرد.رس‌ها کانی‌های سیلیکات آلومینیوم آب‌داری هستندکه از ترکیب دو پایه چهاروجهی سیلیکا وهشت وجهی آلومینا تشکیل شده‌اند.کانی‌های رسی از لحاظ ساختاری به شکل ورقه‌ای هستند که خود از لایه‌های سیلیکا و آلومینا تشکیل شده‌اند واز نظر شیمیایی در سطح خود دارای بار الکتریکی منفی هستند که این امر زمینه‌ساز واکنش این کانی‌ها شده است. نوع کانی‌های رسی و ترکیبات همراه آنها بر روی رفتار آنها در واکنش به جذب آب و به تبع ایجاد خواص خمیری تاثیرگذار است. برای پیش‌بینی رفتار رس‌ها با ترکیب کانی‌شناسی خاص لازم است کانی‌های رسی خاکو ترکیبات آنها مشخص و خواص مهندسی آنها اندازه‌گیری شود.در این پژوهش برای بررسی تاثیر ترکیبات رسی بر خواص خمیری آن، از محدوده شرق شهر بانه و شرق آرمرده و شمال قروه نمونه‌برداری شد و با آنالیزهای ‌‌XRD‌و XRF‌ کانی‌های رسی و ترکیبات موجود در نمونه‌ها مورد بررسی قرار گرفت و سپس با اندازه‌گیری حدود اتربرگ، ارتباط خواص خمیری و ترکیبات رسی مورد تحلیل قرار گرفت. تحلیل نتایج آنالیز و خواص خمیری نشان داد که در بین کانی‌های غالب رسی، همبستگیمونت‌موریلونیت با مقدار 949/0 با PI از ایلیت و کائولینیت بیشتر است.همچنین نتایج نشان داد که در بین کانی های موجود در خاک، کوارتز ، کلسیت، ارتوکلاز ، آلبیت با PI دارای همبستگی منفی و ترکیباتی مانندAl2O3، Fe2O3، MgO ، TiO2 و Na2O دارای همبستگی مثبت می باشند که بیشترین مقدار مربوط به TiO2 می‌باشد. همچنین نتایج نشان داد که برخی عناص مانند Cu، Zn، Co و Cr دارای همبستگی و عناصری مانند، U، Ba، Pb و Ni دارای همبستگی منفی با PI می باشند. از دیگر نتایج بدست آمده در این تحقیق می‌توان گفت که در بین سه محدوده مورد مطالعه، خاکهای محدوده قروه دارای بیشترین پتانسیل تورمی می‌باشد.