لقمان ملکی

آبزیان اکوسیستم های آبی همیشه در معرض تهدید عوامل مختلف طبیعی و غیر طبیعی قرار دارند. در این میان انگل ها از جمله عوامل طبیعی هستند که در موارد بسیاری موجب کاهش نسل ماهیان می شوند. تاکنون مطالعات متعددی بر روی انگل های اردک ماهی صورت گرفته است. در ایران نیز گزارش هایی در مورد شیوع آلودگی های انگلی در اردک ماهی وجود دارد که تمرکز اصلی آن ها بر روی مناطق شمال کشور است. در تحقیق حاضر، تلاش شد تا انگل های کرمی اردک ماهی دریاچه ی زریوار مریوان جداسازی و با استفاده از روش های ریخت شناسی و مولکولی مورد شناسایی قرار گیرد. نمونه برداری از اردک ماهی (Esox locius) دریاچه زریوار مریوان طی سال های 1399 و 1400 انجام شد. اطلاعات زیست سنجی نمونه ها شامل طول، وزن و جنسیت ثبت شد. سپس ماهی تشریح و روده آن جدا شد. روده در جهت طولی باز شد و به سه قطعه تقسیم گردید و زیر میکروسکوپ تشریح به هدف یافتن کرم های احتمالی داخل روده مورد جستجو قرار گرفت. دو نمونه به طور تصادفی از نماتودهای یافت شده برای آنالیز مولکولی و شناسایی گونه انتخاب شدند و واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) برای تکثیر نواحی ITS1، 5.8S و ITS2 از DNA ریبوزومی (rDNA) انجام شد. درصد آلودگی اردک ماهی زریوار به کرم نواری 17% بود. آلودگی در اردک ماهی های نر بیشتر از ماده بود. همچنین بیشترین میزان درصد آلودگی در فصل بهار و کمترین میزان در زمستان ثبت شد. طول و وزن ماهی ها نیز تا حدی بر درصد آلودگی تاثیرگذار بود. شدت آلودگی ماهیان به انگل 1/1 ± 42/0 عدد بود. این شاخص نیز در جنس نر بیشتر از ماده بود. در فصل بهار شدت آلودگی نسبت به فصول دیگر بیشتر بود. شدت آلودگی در ماهیان آلوده 7/1 ± 47/1 برآورد شد. این شاخص هم در جنس نر بیشتر از ماده ها بود. شدت آلودگی در ماهیان مبتلا به انگل در فصل تابستان بیشتر از سایر فصول بود. نتایج ارزیابی مورفولوژی و مولکولی انگل های جداسازی شده نشان داد که نماتود مشاهده شده، Raphidascaris acus مید باشد. در تحقیق حاضر علاوه بر اینکه آلودگی اردک ماهی با انگل Raphidascaris acus در دریاچه ی زریوار مریوان برای اولین بار گزارش می شود. با توجه به اینکه اردک ماهی یک ماهی وارداتی از شمال کشور به دریاچه بوده، این انگل هم همراه ماهی وارد دریاچه شده و یک انگل وارداتی محسوب شده که امکان سرایت به سایر گونه های دیگر ماهی هم وجود دارد.