لقمان قهرمانی

جنگل های زاگرس بیش از 50 گونه درختی و درختچه ای را در خود جای داده و علاوه بر اهمیت داشتن به عنوان پوشش گیاهی، تأمین کننده 35 تا 40 درصد آب رودخانه های مهم ایران هستند که از این مناطق سرچشمه می گیرند. در این میان کسب اطلاعات مربوط به تنوع درختی و درختچه ای عامل مهمی در مدیریت و حفاظت از منابع جنگلی است. با هدف تعیین مناسب ترین روش آماربردای جهت تعیین تنوع این جنگل ها، جنگل سامان عرفی روستای بلکه در بخش آرمرده شهرستان بانه انتخاب شد. قسمتی از جنگل به مساحت 40 هکتار در ریز قطعات 25×25 متر مورد آماربرداری صددرصد قرار گرفت. در هر قطعه نمونه موقعیت مکانی درختان نسبت به گوشه قطعه نمونه، نوع گونه، تعداد درختان در هر قطعه نمونه، قطر بزرگ و کوچک تاج کلیه درختان برداشت شد. داده های آماربرداری صددرصد در محیط برنامه ARC GIS وارد و نقشه پراکنش درختان بدست آمد. روش های نمونه برداری با قطعات مستطیلی با ابعاد 50×20 متر، خط نمونه 100 متری و 50 متری و همچنین روش مربعی با ابعاد 10×10 متر، 15×15 متر، 20×20 متر و 40×40 متر جهت تعیین تنوع درختی و درختچه ای جنگل انتخاب شدند. داده های مشخصه های تعداد در هکتار و درصد تاج پوشش درختان در روش های مختلف نمونه برداری با داده های آماربرداری صددرصد مقایسه شدند و از معیار (T ×%E2) برای مقایسه روش های آماری استفاده گردید. برای مقایسه روش های مربعی جهت تعیین مناسب ترین سطحی که قادرباشد بیشترین مقدار تنوع درختی و درختچه ای را نشان دهد، شاخص های تنوع سیمپسون و شانون-وینر و همچنین شاخص های غنای مارگالف و منهنیک با استفاده از نرم افزار اکولوژیکی PAST محاسبه گردید. نتایج نشان داد که با توجه به معیار (T ×%E2) جهت مطالعه مشخصه تعداد در هکتار و درصد تاچ پوشش روش نمونه برداری مربعی 40×40 متربه ترتیب با مقادیر 19642 و 96299 پیشنهاد می گردد. نتایج مقایسه روش های مربعی نشان داد که مناسب ترین سطح در روش های مربعی جهت تعیین حداکثر تنوع و غنای گونه ای روش مربعی 40×40 متر با مقدار میانگین شاخص شانون-وینر 5319/0 ، شاخص سیمپسون 3506/0 ، شاخص غنای منهنیک 1264/0 و شاخص غنای مارگالف 2090/0 می باشد. در کل جهت تعیین تنوع درختی و درختچه ای در جنگل زاگرس شمالی روش مربعی 40×40 متر پیشنهاد می گردد.