جنگل های زاگرس با مساحتی بالغ بر 5/5 میلیون هکتار (سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری، 1399)، طول متوسط 1150 کیلومتر و عرض متوسط 75 کیلومتر در 10 استان کشور، تعداد زیادی از شهرها و روستاهای ایران را در خود جای داده است )فتاحی، 1373) . در جنگل های زاگرس، یکی از قدیمی ترین بهره برداری ها از جنگل، استفاده از برگ درختان بلوط برای تأمین علوفه مورد نیاز دام است. این نوع بهره برداری، شکل، ریختار و ویژگی های زیست سنجی درختان بلوط (ارتفاع کل، ارتفاع تنه، سطح و فرم تاج) را تحت تأثیر قرار می دهد. این تحقیق با هدف پایش تغییرات نمایه های زیست سنجی (قطر برابر سینه، ارتفاع کل و سطح تاج) و بررسی نرخ مرگ و میر درختان بلوط گلازنی شده در دوره 15 ساله (1384-1399) انجام شد. برای رسیدن به این هدف، تعداد 66 قطعه نمونه دائمی پیاده شده در سال 1384 در طرح سامان دهی گلازنی، بازیابی شدند. در داخل قطعات نمونه، نمایه های قطر برابرسینه (برای تمام درختان دارای قطر برابرسینه مساوی و بیشتر از 5 سانتی متر)، ارتفاع کل و دو قطر عمود بر هم تاج درختان (برای دو اصله درخت شاهد در هر قطعه نمونه، شامل نزدیک ترین درخت به مرکز قطعه نمونه و قطورترین درخت داخل قطعه نمونه) در سال 1399 اندازه گیری شد. الگوی پراکنش درختان در طبقه های نمایه های زیست سنجی (قطر برابر سینه، ارتفاع کل و سطح تاج) در ابتدای دوره (سال 1384) و انتهای دوره (سال1399) ترسیم و مقایسه شدند. درختان قطع شده و درختان خشک شده در طول دوره 15 ساله به تفکیک ثبت شدند. تأثیر جهت دامنه بر هر یک از نمایه های زیست سنجی، تغییرات آنها (رویش) و الگوی پراکنش درختان در طبقه های نمایه های زیست سنجی (قطر برابر سینه، ارتفاع کل و سطح تاج) بررسی شد. نتایج بدست آمده نشان داد که میانه رویش قطری درختان (بدون لحاظ نمودن گونه) 6/1 میلی متر در سال، میانه رویش ارتفاعی 10 سانتی متر در سال و میانه رویش سطح تاج 8/0 متر مربع در سال است. بررسی الگوی پراکنش درختان نشان داد که به استثنای نمایه قطر برابر سینه، بین الگوی پراکنش درختان در طبقه هایی ارتفاع کل و سطح تاج در ابتدای و انتهای دوره اختلاف معنی داری وجود دارد. نرخ مرخ و میر درختان بلوط در طول دوره 15 ساله بررسی شده، 15 اصله در هکتار است. نتایج حاصل از بررسی تأثیر جهت دامنه بر نمایه های زیست سنجی، رویش و الگوی پراکنش درختان، نشان داد که جهت دامنه به استثنای نمایه قطر، بر نمایه های ارتفاع و سطح تاج درختان (بدون لحاظ نمودن گونه) اثر معنی داری را ندارد. جهت دامنه بر رویش قطری (بدون لحاظ نمودن گونه) و الگوی پراکنش درختان در طبقه هایی نمایه های زیست سنجی (قطر برابر سینه، ارتفاع کل و سطح تاج) اثر معنی داری دارد؛ اما این اثر برای رویش سطح تاج و ارتفاع درختان معنی دار نیست. اگرچه، گذشت زمان و تغییر سبک زندگی مردم منطقه وشترمل، موجب شده تا وابستگی مردم به جنگل، نسبت به گذشته تا حد چشمگیری کاهش پیدا کند؛ اما این کاهش وابستگی بدین معنی نیست که مردم منطقه به طور کامل نسبت به جنگل های منطقه بی نیاز شده باشند. ساکنان محلی هنوز هم برای تأمین بخشی از علوفه ی مورد نیاز برای دام ها از جنگل های منطقه استفاده می کنند. لذا پیشنهاد می شود؛ حضور جوامع محلی و مشارکت آنها در مدیریت جنگل بررسی شده مدنظر قرار گیرد.
