کرم های خاکی یکی از مهمترین لاشه ریزه خوارها در اکوسیستم های خاکی محسوب می شوند. فراوانی و زی توده کرم های خاکی به عنوان یک شاخص اکولوژیک نمایانگر وضعیت سلامت و کیفیت خاک است. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر تغییر کاربری اراضی بر فراوانی و زی توده کرم های خاکی و برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، در برخی از کاربری های جنگلی و تغییر کاربری یافته شهرستان بانه انجام شد. بدین منظور نمونه برداری از خاک و کرم خاکی (کوادرات 25×25 سانتی متری و عمق 25-0 سانتی متری) در پنج کاربری جنگل کمتر دستخورده (قبرستان)، جنگل بهره برداری شده، زراعت، باغ و مرتع انجام گرفت. در مرکز هر کاربری (با در نظر گرفتن اثر حاشیه ای 10 متر) که دارای شیب، جهت و ارتفاع یکسانی بودند، تعداد شصت نمونه به صورت کاملا تصادفی انتخاب و برداشت گردید. برای بررسی تفاوت مقادیر مشخصه های مورد نظر در کاربری های مختلف از تجزیه واریانس یکطرفه و از آزمون توکی نیز برای مقایسه میانگین ها استفاده شد. نتایج نشان داد که بیشترین درصد سیلت خاک با مقدار 1/27 درصد در جنگل کمتر دستخورده و کمترین مقدار آن در مرتع با مقدار 04/19 درصد مشاهده شد. دو کاربری زراعت آبی و جنگل کمتر دستخورده نسبت به دیگر کاربری ها بیشترین مقادیر ماده آلی و رطوبت خاک را به خود اختصاص دادند. بیشترین میانگین نیتروژن و EC خاک در کاربری های زراعت آبی، جنگل کمتر دستخورده و باغ نسبت به دیگر کاربری ها مشاهده شد. در کاربری مرتع و جنگل بهره برداری شده به ترتیب بیشترین درصد سنگریزه و کمترین مقدار فسفر قابل جذب مشاهده شد. حداقل نسبت C/N و حداکثر پتاسیم با تغییر کاربری جنگل به باغ، زراعت آبی و زراعت دیم به دست آمد. در سایر شاخص های خاک نیز از جمله کلسیم، pH و فراوانی و زی توده کرم های خاکی اختلاف معنی داری وجود داشت. براساس نتایج، گونه کرم خاکی (Aporrectodea rosea) از گروه اکولوژیک Endogeic در همه کاربری های مورد مطالعه یافت شد. گونه کرم خاکی (Aporrectodea caliginos) از گروه اکولوژیک Endogeicدارای بیشترین فراوانی در کاربری جنگل کمتر دستخورده بود. بعلاوه افزایش فراوانی و زی توده کرم های خاکی با محتوای مواد آلی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، رطوبت، درصد سیلت، درصد تاج پوشش، درصد و عمق لاشبرگ همبستگی مثبت معنی داری نشان داد. همچنین بین تعداد کرم های خاکی با زی توده آنها همبستگی مثبت معنی داری وجود دارد، اما درصد سنگریزه و درصد شن خاک با فراوانی کرم خاکی و درصد بیرون زدگی خاک با شمار و زی توده کرم های خاکی همبستگی منفی معنی داری داشتند. درمجموع نتایج بیانگر تغییرپذیری ویژگی های خاک و همچنین فراوانی کرم های خاکی در انواع مختلف کاربری اراضی می باشد.
