خالد اوسطی

تغییرات کاربری اراضی و پوشش سطح زمین یکی از پارامترهای مهم در تغییر جریان هیدرولوژیک و رسوب است، بنابراین با آگاهی از روند تغییرات کاربری اراضی/ پوشش سطح می‌توان در راستای هدایت اکوسیستم به سمت تعادل گام برداشت. بر این اساس تحقیق حاضر با هدف بررسی تاثیر کاربری اراضی بر میزان دبی و رسوب در حوزه آبخیز طالقان انجام شد. در این مطالعه، از 6 سری تصاویر پیش پردازش شده سنجنده‌های OLI، ETM+، TM و MSS ماهواره لندست برای بررسی تاثیر کاربری اراضی و پوشش زمین بر فرسایش و رسوب و پی بردن به تغییرات به‌وجود آمده بین سال‌های 1351، 1363، 1370، 1379، 1390 و 1397 استفاده شد. جهت طبقه‌بندی کاربری اراضی الگوریتم درخت تصمیم و جهت صحت سنجی نتایج حاصله از شاخص‌های دقت کلی و ضریب کاپا استفاده شد. ارزیابی مقدار بار رسوب نیز با استفاده از تحلیل و برآورد بار رسوب، از ایستگاه های آبسنجی واقع در حوزه آبریز طالقان انجام گرفت. در نهایت آزمون ناپارامتریک کروسکال- والیس برای تحلیل داده های زمانی دبی، رسوب و بارش نیز بکار گرفته شد. بررسی تغییرات کاربری اراضی و پوشش زمین نشان داد که در طی بازه بین سال‌های 1351 تا 1397 کلاس باغات 76/1 درصد افزایش مساحت، کلاس مرتع غنی 31/8 درصد افزایش مساحت، کلاس اراضی کشاورزی 46/1 درصد افزایش مساحت، کلاس مرتع درجه دو 52/41 درصد افزایش مساحت و کلاس مرتع درجه سه 06/53 درصد کاهش مساحت را نشان می‌دهند. از طرف دیگر بررسی بار رسوب ایستگاه‌های آب سنجی گلینک موجود در حوضه نشان می‌دهد که شدت و فراوانی بار رسوب در اکنون نسبت به گذشته (5 دهه گذشته) افزایش یافته است. نتایج تحلیل آزمون های آماری نشان می دهد که در دوره های مختلف اگرچه تغییر معناداری در مقدار داده های بارش مشاهده نشده است اما در داده‌های دبی و بار رسوب تغییر معناداری در دوره های مختلف مورد مطالعه وجود دارد که از جمله دلایل اصلی این موضوع را می‌توان به مباحث مربوط به اقلیم و تغییرات ناشی از فعالیت‌های انسان بر روی کاربری اراضی این حوضه آبریز نسبت داد.