خالد اوسطی

دریاچه زریبار به عنوان یک اکوسیستم منحصر به فرد دارای کارکردهای متنوع محیط زیستی، اقتصادی، اجتماعی و توریستی می‌باشد. این دریاچه بین مختصات طول جغرافیایی "11 ' 06 °46 تا "23 '09 °46 شرقی و عرض جغرافیایی "34 '30 °35 تا "10 '35 °35 شمالی واقع شده است. با توجه به نوسانات کمی و کیفی دریاچه زریبار، پایش تغییرات زمانی و مکانی کیفیت آب دریاچه زریبار به عنوان هدف این پژوهش مد نظر قرار گرفت. در مهر 1397، بهمن 1397، اردیبهشت 1398 و مهر 1398 در سال آبی 98 - 1397 در 22 نقطه انتخاب شده بر روی پهنه آبی دریاچه زریبار نمونه‌های یک لیتری آب از سطح و کف دریاچه توسط دستگاه نمونه‌بردار آب برداشت و آنالیز گردید. در شبکه نمونه‌برداری، تعدادی از نقاط در نزدیکی منابع آلاینده احتمالی و تعدادی دیگر در نزدیکی محل ورود رواناب زیرحوضه‌های اصلی انتخاب شدند و سایر نقاط نیز به گونه‌ایی انتخاب گردید که پراکنش مکانی مناسبی بر روی دریاچه داشته باشند. همچنین در همین نقاط رسوبات کف دریاچه نیز نمونه‌برداری و آنالیز شد. از آنجا که برای استفاده از آزمون‌های آماری پارامتری شرط نرمال بودن مقادیر باقیمانده داده‌ها الزامی است، در گام نخست نرمال بودن متغیرهای مورد بررسی بر اساس آزمون کولموگروف اسمیرنوف بررسی شد. داده‌های متغیرهای آب و رسوبی که نرمال بودند و یا با تبدیلات مختلف نرمال شدند با استفاده از آزمونهای پارامتری و داده‌های متغیرهایی که با روشهای مختلف نرمال نشدند با استفاده از آزمونهای ناپارامتری تجزیه و تحلیل آماری شدند. نتایج نشان داد که بالاترین غلظت نیتروژن آب مربوط به بهمن 1397 و کمترین غلظت مربوط به اردیبهشت 1398، بالاترین غلظت فسفر محلول دریاچه مربوط به مهر 1397 و کمترین غلظت مربوط به اردیبهشت 1398، بالاترین غلظت سدیم محلول در بهمن 1397 و کمترین غلظت در مهر 1397، بیشترین غلظت پتاسیم محلول در بهمن 1397 و کمترین غلظت در اردیبهشت 1398، بالاترین مقدار کلسیم در مهر 1397و اردیبهشت 1398 و کمترین مقادیر آن در بهمن 1397، بالاترین مقادیر یونهای کربنات و بیکربنات به ترتیب مربوط به مهر 1398 و بهمن 1397 و کمترین مقادیر آنها در اردیبهشت 1398 و در نهایت بالاترین مقادیر کدورت در مهر 1397 و کمترین مقادیر در اردیبهشت 1398 مشاهده شد. نتایج آنالیز رسوبات نشان داد که بالاترین مقادیر نیتروژن رسوب در بهمن 1397 و کمترین مقادیر در اردیبهشت 1398 مشاهده شد اما بین مقادیر فسفر رسوب بهمن 1397، مهر و اردیبهشت 1398 اختلاف معنی داری مشاهده نشد، لذا کمترین مقادیر فسفر رسوب در مهر 1397 ثبت گردید. بالاترین مقادیر کلسیم رسوب مربوط به مهر 1398 و کمترین مقادیر درمهر و بهمن 1397، بالاترین مقادیر پتاسیم و سدیم در مهر 1398 و کمترین مقادیر در بهمن 1397 ثبت شد. نتایج نشان داد که مقادیر کربنات رسوب اردیبهشت 1398 بیش از بهمن 1397 بود و مقادیر بی-کربنات رسوب بهمن 1397 بیش از مهر 1398. نتایج پژوهش حاضر همچنین حاکی از عدم وجود اختلاف معنی دار آماری بین مقادیر فصلی ماده آلی فرار رسوب دریاچه زریبار است.