خالد اوسطی

دریاچه نئور با مساحتی حدود 350 تا 420 هکتار و مرز ساحلی حدود 30 کیلومتر در فاصلــه 46 کیلومتــری جنوب شرقی شهر اردبیل واقع شــده و در ارتفاع 2480 متری از سطح دریا قرار دارد. این دریاچه فاقد گونه ماهی بومی بوده و اولین بار با همکاری کارشناسان آمریکایی گونه ماهی قزل آلای رنگین کمان در این دریاچه رهاسازی شده است. از سال 1384 ماهی کاراس (Carassius gibelio) در دریاچه مشاهده شده که توسط مردم به این وارد این اکوسیستم شده است. مطالعه حاضر با هدف جمع آوری اطلاعات موجود در مورد تالاب نئور، بررسی اولیه ویژگی های زیست محیطی تالاب و ارائه یک نمای کلی از وضعیت حوضه آبخیز دریاچه و عواملی محیطی تاثیرگذار می باشد. از اهداف این مطالعه می توان به معرفی عوامل مختلف در مدیریت جامع تالاب نئور، کنترل آلاینده ها، رفع یا کاهش مشکلات تالاب و ارائه برنامه مشخص پایش زیست محیطی و ارائه برنامه مدیریتی مدون، تخصصی و علمی می باشد. هدف نهایی این مطالعه احیای اکولوژیکی تالاب نئور با تلاش در راستای کنترل گونه مهاجم ماهی کاراس و احیای گونه شاخص بنتوز گاماروس است. در مطالعه حاضر روش شناسی پایش بیولوژیکی و فیزیکوشیمایی دریاچه در صورت انجام مطالعات جامع لیمنولوژیک نیز تدوین و ارائه شده است. رشد و تراکم زیاد گیاهان آبزی، رنگ سبز تیره آب، عمق شفافیت پایین آب (35 سانتیمتر)، pH حدود 9 و اکسیژن حدود 1/10 میلی گرم در لیتر در برخی ایستگاه ها نشان دهنده شرایط نامناسب اکولوژیکی و بلوم جلبکی می باشد. میزان شاخص تروفیکی TSI کارلسون برای فسفر کل 33/77، صفحه سشی برابر 13/75 و بر اساس کلروفیل a برابر 85/74 می باشد که بر اساس میانگین این سه شاخص برابر 77/75 اندازه گیری شد. در مجموع مشخص شد که دریاچه نئور در وضعیت فوق مغذی یا هایپر تروف قرار می دهد. تراکم فیتوپلانکتون در دریاچه نئور 8/12682 ± 6/47495 عدد در میلی لیتر بود و در مجموع 48 جنس و گونه، 41 خانواده و 6 شاخه شناسایی شدند. همچنین میانگین سالانه تراکم زئوپلانکتون دریاچه نئور حدود 33/96 عدد در لیتر بود. در مجموع 2 شاخه، 9 خانواده و 13 جنس و گونه شناسایی شدند. در دریاچه نئور 7 خانواده از بنتوزها یعنی Baetidae، Chironomidae، Tubificidae، Hydropsychidae، Gammaridae، Lumbricidae و Dixide در طی مطالعه شناسایی شدند. پیشروی برخی گیاهان آبزی از قبیل Myriophyllum sp. بسیار نگران کننده می باشد. با توجه به دوره یخبندان طولانی در این دریاچه تاکنون هیچ گونه ماهی غیر از ماهی کاراس تحمل این دوره را نداشته است و این حضور و پیوند ماهی کاراس با دریاچه در آینده می تواند تهدیدی محیط زیستی و اکولوژیکی باشد و نیاز است برنامه های کنترلی برای این گونه اعمال شود. بر اساس نتایج بدست آمده شرایط اکولوژیکی و وضعیت تروفی دریاچه در وضعیت نامناسبی قرار داشته و نیازمند احیای اکولوژیکی بر اساس موارد و مراحل ارائه شده در گزارش این طرح می باشد.