چکیده از آنجا که رودخانه ها سیستمی پویا هستند و همواره جهت نیل به تعادل بستر در مسیر خود برداشت، حمل و رسوب گذاری می کنند، مشخصه های مورفولوژیکی آنها به طور پیوسته در طول زمان تغییر می کند. تخریب کناره رودخانه ها و تداوم فرسایش کناری توأم با جابجایی حلقههای پیچانرودی، هر ساله موجب تخریب اراضی کشاورزی، تأسیسات واقع در کناره رودخانه، پل ها و اماکن عمومی می گردد. جهت ممانعت از خسارات مذکور، عملیات اصلاحی متعددی در رودخانه ها صورت می گیرد که لازمه انتخاب روش های درست، شناخت وضعیت فرسایش کناری رودخانه و عوامل مؤثر بر آن می باشد بر این اساس در این پژوهش فرسایش کناری رودخانه تروال مورد بررسی قرار گرفته است. رودخانه تروال به عنوان یکی از سرشاخه-های اصلی رودخانه سفید رود در شرق استان کردستان قرار دارد و به علت عبور از روستای تروال به همین نام خوانده می شود. از نظر جغرافیایی حوزه آبخیز رودخانه تروال بین مختصات 47 درجه 6 دقیقه و 37 ثانیه و 47 درجه و 46 دقیقه و 21 ثانیه طول شرقی و مختصات 35 درجه و 2 دقیقه و 21 ثانیه و 35 درجه و 35 دقیقه و 55 ثانیه عرض شمالی واقع شده است. مساحت کلی حوضه 62/7241 کیلومتر مربع و طول رودخانه اصلی آن 128/159 کیلومتر است. در این پژوهش حدود 140 کیلومتر از این رودخانه در حوضه بالا دست ایستگاه حسن خان مورد مطالعه قرار گرفته است. جهت برآورد میزان فرسایش کناری 67 مقطع عرضی از رودخانه با استفاده از شاخص BEHI کامل و BEHI اصلاح شده مورد بررسی قرار گرفت و از آزمون تجزیه واریانس، رگرسیون لوجستیک ترتیبی استفاده شد. در شاخص BEHI از پنج پارامتر ارتفاع کرانه نسبت به ارتفاع بانکفول، عمق ریشه نسبت به ارتفاع کرانه، تراکم ریشه، حفاظت سطحی و زاویه کرانه استفاده گردید. همه این پارامترها به استثنای زاویه کرانه به صورت بصری و در محل نمونه برداری برداشت شده اند و سپس در آزمایشگاه متغیرهایی چون کربن آلی خاک، PH خاک، EC، دانه بندی خاک و بافت خاک مورد آزمایش و اندازه گیری قرار گرفتند. به دلیل خشک بودن بیشتر نقاط نمونه برداری در حین عملیات صحرایی متغیرهای کیفی آب PH، EC، DO، TDS، دما، سرعت و عمق جریان در 18 مقطع نمونه برداری مورد بررسی قرار گرفتند نتایج نشان می دهد که کربن آلی و کیفیت آب و میزان PH و EC در محدوده مورد مطالعه تاثیری ندارند یا تأثیرشان بسیار ناچیز است و آنچه تعیین کننده میزان فرسایش کناری در حوضه مورد مطالعه می باشد. بافت خاک و دانه بندی ذرات خاک و خود متغیرهای موجود در شاخص BEHI می باشد تأثیر زیر مجموعه-های شاخص BEHI بر طبقات کلی آن با استفاده از آزمون آماری رگرسیون لوجستیک ترتیبی سنجیده شده که چهار پارامتر ارتفاع کرانه نسبت به ارتفاع بانکفول، نسبت عمق ریشه به ارتفاع کرانه، تراکم ریشه و حفاظت سطحی به استثنای زاویه کرانه با میزان فرسایش رابطه عکس دارند و هرچه میزان این پارامترها بیشتر باشد میزان فرسایش کمتر است.در یک نتیجه گیری کلی می توان بیان نمود که شاخص BEHI کامل و BEHI اصلاح شده شاخص های کاربردی و مناسبی برای برآورد فرسایش کناری در حوزه تروال می باشند و بر اساس این دو شاخص بیشتر بخشهای رودخانه تروال از نظر فرسایش کناری در کلاس وضعیت فرسایش کناری متوسط تا زیاد قرار می گیرند و مقاطع بحرانی از نظر فرسایش در بالا دست حوضه بوده و با حرکت به سمت پائین دست از مقدار فرسایش کناری کاسته شده و رودخانه حالت متعادل تری به خود می گیرد.
