هدف: در سالهای اخیر با افزایش تقاضای انرژی، اهمیت بسیار بالای انرژی در امر تولید نمایان شده است. گاز طبیعی به عنوان یک منبع انرژی استراتژیک از اجزای مهم فرآیند تولید کالاها و خدمات به شمار میآید. از طرفی بازارهای مالی از مهمترین بازارهای هر کشور بوده و بورسهای اوراق بهادار از اصلیترین اجزای بازارهای مالی میباشند. شاخصهای متفاوتی که در بورسها محاسبه میشوند بازدهی و روند کلی قیمت سهام در کل بازار و صنایع خاص را نشان میدهند. تغییرات هر یک از شاخصها متاثر از نوسانات قیمت سهام شرکتهایی است که در محاسبه آن شاخص خاص لحاظ میشوند. عوامل زیادی در نوسانات قیمت سهام شرکتها موثر هستند که از جمله این عوامل قیمت گاز طبیعی است که صنایع مختلف از آن در فرآیند تولید بهره گرفته و تغییرات قیمت آن در حاشیه سود شرکتها تاثیرگذار بوده و در نتیجه قیمت سهام آنها نیز دستخوش تغییرات میشود. در نهایت این تغییرات قیمت سهام بر بازدهی کلی بازار سرمایه تاثیرگذار خواهد بود. از این رو با توجه به اهمیت موضوع این پژوهش به بررسی تاثیر کوتاهمدت و بلندمدت تغییرات قیمت گاز طبیعی بر بازده بازار سهام ایران پرداخته است. روش: این پژوهش از نظر نوع تحقیق، کاربردی محسوب شده و از نظر فرآیند تحقیق، کمّی میباشد. در این پژوهش از روش خودتوضیح برداری و آزمون همانباشتگی یوهانسن، برای تحلیل دادههای ماهانه طی دوره 1388:1 تا 1401:12 استفاده شده است. یافتهها: نتایج به دست آمده وجود رابطه بلندمدت بین تغییرات قیمت گاز طبیعی و شاخصهای منتخب بازار سرمایه را تایید میکند. نتایج آزمون همانباشتگی یوهانسن نشان میدهد که تغییرات قیمت گاز طبیعی در کوتاهمدت و بلندمدت تاثیر منفی بر روی شاخصهای بورس، فرابورس و صنایع شیمیایی، صنعت، سیمان و فرآوردههای نفتی دارد. همچنین بر اساس سایر نتایج، تغییرات قیمت ارز در کوتاهمدت و بلندمدت اثر مثبت و معنیداری بر شاخصهای بازار سرمایه دارد. در نهایت نتایج آزمونها نشان میدهد که تغییرات قیمت نفت در کوتاهمدت تاثیر منفی داشته اما در بلندمدت تغییرات شاخصها همجهت با تغییرات قیمت نفت خواهد بود. نتیجهگیری: با توجه به اهمیت قیمت گاز و نقش تعیین کننده آن در نوسانات بازار سرمایه توصیه میشود که دولت به نحوی قیمت گاز را تنظیم نماید که تأثیراتِ منفی افزایش قیمت بر شاخصهای بازار سرمایه، کاهش یابد. در این خصوص میبایست از اخذ تصمیمات ناگهانی در خصوص قیمت گاز پرهیز شود. به جای تصمیمگیری در بودجه سالانه اقدام به طراحی فرمول قیمتگذاری گاز نموده و با توجه به نوسان قیمتهای جهانی گاز، قیمت گاز ارائه شده به صنایع شناور باشد، زیرا سرمایهگذار نیازمند شرایط اقتصادی با ثبات و بلندمدت است. در بحث تنوع بخشی به مصرف انرژی، دولت میتواند با افزایش سرمایهگذاری در بخش انرژیهای تجدیدپذیر و نو، سیاستهایی را اجرا کند تا شرکتها به استفاده از انرژیهای دیگر روی آورده و این امر از وابستگی صنایع به گاز کاسته و تأثیر تغییرات قیمت گاز بر بورس را کاهش دهد.
