کیوان بلند همتان

چکیده آگاهی و پایبندی نسبت به کدها و دستورالعمل های اخلاقی در رشته های مختلف دانشگاهی یکی از ضرورت های مهم اخلاق حرفه ای در دانشگاه ها و موسسات پژوهشی است، زیرا رعایت استانداردهای اخلاق در پژوهش زمینه ی انسانی تر شدن و اخلاقی تر شدن پژوهش ها را فراهم می کنند. بنابراین دانشجویان و اساتید دانشگاه لازم است که دانش ، نگرش و مهارت لازم برای رعایت استاداردهای اخلاق در پژوهش را در رشته ی خود کسب کنند و از طرفی پایبندی عملی خود را به این استانداردها نشان دهند. در این جا مسئله ی اساسی فقدان نهادینه شدن آموزش کدها و استانداردهای حرفه ای و اخلاقی در موسسات آموزشی و پژوهشی است. با مشاهده ی این خلاء آموزشی این نگرانی ظاهر می شود که آیا پژوهشگران ، اساتید دانشگاه و دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانش ، مهارت و نگرش کافی را درباره ی این دستورالعمل های اخلاقی به اندازه ی کافی کسب کرده اند و آیا نسبت به آن ها پایبندی عملی نشان می دهند. به همین منظور در تحقیقی که در دانشگاه کردستان انجام گرفته تعداد 397 نفر که درواقع 259 نفر معادل 2/65 درصد از کل نمونه دانشجو تحصیلات تکمیلی و 138 نفر معادل 8/34 درصد از کل نمونه استاد در پنج دانشکده مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار جمع آوری اطلاعات (مرتبط با دانش پژوهشگران نسبت به دستورالعمل های اخلاقی) به وسیله ی پرسش نامه ی محقق ساخته مبتنی بر دستورالعمل های اخلاقی APA (ویژه ی محققان علوم انسانی) و نیز پرسش نامه ی محقق ساخته مبتنی بر دستورالعمل های اخلاقی علوم و فن آوری NENT 1 (ویژه ی محققان علوم و فنی مهندسی) اندازه گیری شد. پایبندی اساتید و دانشجویان به دستورالعمل های اخلاقی نیز توسط فرم های موازی مربوط به دستورالعمل اخلاقی APA و دستورالعمل اخلاقی NENT به صورت مجزا در دانشکده های مختلف اجرا و اساتید و دانشجویان تحصیلات تکمیلی بر اساس این دستورالعمل ها در مورد رعایت و پایبندی نسبت به دستورالعمل های اخلاقی دانشکده ی خود اظهار نظر کردند. نتایج تحقیق نشان می دهد که به صورت کلی آگاهی نسبت به دستورالعمل های اخلاق در پژوهش اساتید نزدیک به متوسط و آگاهی نسبت به دستورالعمل های اخلاق در پژوهش در میان دانشجویان تحصیلات تکمیلی بسیار پایین گزارش می شود. تعهد و پایبندی اساتید نیز نزدیک متوسط و تعهد و پایبندی دانشجویان تحصیلات تکمیلی بسیار پایین گزارش شده است. به ویژه ا