کاهش باروری خروس گله های مرغ مادر یکی از مشکلات مطرح در صنعت طیور می باشد. بروز سنگ های اپیدیدیمی یکی از دلایل سندروم زودهنگام ناباروری خروس است. بازجذب مایعات در ناحیه اپیدیدیم اصلی ترین مکانیسم تغلیظ محتویات داخل مجاری است. آکواپورین ها مهم ترین پروتئین های مسئول بازجذب آب در بافت های مختلف هستند. هدف از این مطالعه بررسی بیان ژن آکواپورین 9 در ناحیه اپیدیدیم خروس های مبتلا به سنگ های اپیدیدیمی می باشد. این مطالعه بر روی خروس های گله مرغ مادر با سن 65 هفته انجام گرفت. وزن بدن،خصوصیات ظاهری تاج، کلوآک و پا، غلظت هورمون های استروژن و تستوسترون، ارزیابی کمی و کیفی اسپرم، تغییرات هیستوپاتولوژی بیضه و اپیدیدیم و میزان بیان ژن آکواپورین 9 در ده قطعه خروس دارای اپیدیدیم به ظاهر سالم و ده قطعه خروس دارای سنگ های اپیدیدیمی مورد مقایسه قرار گرفتند. بین دو گروه از لحاظ خصوصیات ظاهری، غلظت هورمون های استروژن و تستوسترون سرم خون، تحرک کل و تحرک پیش رونده اسپرم ها اختلاف معنی داری وجود نداشت. درصد اسپرم های غیرنرمال و تولید اسپرم روزانه بیضه در خروس های سنگ دار افزایش معنی داری را نسبت به خروس های سالم نشان داد (05/0>P). پیوستگی زنجیره اسپرماتوژنز، ضخامت اپیتلیوم و قطر لوله های اسپرم ساز در خروس های سنگ دار به طور معنی داری کاهش یافت (05/0>P). اختلاف بیان ژن آکواپورین 9 در دو گروه معنی دار بود، به طوریکه میزان بیان ژن آکواپورین 9 در ناحیه اپیدیدیم خروس های سنگ دار حدود 97/23 برابر خروس های سالم بود (05/0>P). به طورکلی می توان نتیجه گرفت که افزایش بیان ژن آکواپورین 9 سبب افزایش بازجذب بیشتر در مجاری ناحیه اپیدیدیم شده و با تغلیظ محتویات داخل لومن، احتمال بروز سنگ های اپیدیدیمی افزایش می یابد و این تغییرات باعث کاهش باروری در خروس ها می شود.
