تعیین وضعیت ژنتیکی موجودات زنده، اولین قدم برای برنامه ریزی اصولی اصلاح نژاد آ ن ها می باشد. تحقیق حاضر در راستای شناسایی جمعیت های زنبورعسل کوچک Apis) (florea Hym.: Apidae که یکی از دو نمونه زنبورعسل موجود در ایران است، انجام گرفت. نمونه برداری در مهرماه سال 1393 از هشت منطقه ایران (شامل شهر های دزفول، آبادان، بندردیلم، خورموج، فیروزآباد، خرم بید، حمیران و بندرعباس) برای انجام بررسی های فیلوژنتیکی و مورفومتریک انجام شد. در بررسی های مورفومتریک از روش مورفومتریک هندسی و بال جلو استفاده شد. نتایج حاصل از آنالیز تابع تشخیص و آنالیز خوشه ای نشان داد که بندردیلم به طور کامل از سایر مناطق جدا گردید و آنالیز تابع تشخیص با 8/78 درصد موفق به جدا کردن هشت منطقه از همدیگر شد. برای انجام بررسی های مولکولی از ناحیه mtDNA استفاده گردید زیرا این ناحیه برای انجام آزمایشات جمعیت و تعیین گونه هایی که دارای شباهت های گونه ای هستند، ارجحیت فراوانی دارد و از طرفی دارای کپی های بسیار متعدد در هر سلول است و خاصیت وراثت مادری و عدم نوترکیبی این ناحیه از ژن را بسیار کارآمد کرده است. در بررسی صفات ملکولی از دو ژن سیتوکروم اکسیداز I و II استفاده شد. پس از رسم درخت به روش های بایز، بیشینه شباهت و حداکثر تشابه، ژن COI هشت منطقه نمونه برداری را به سه گروه تقسیم کرد که طبق آن نمونه های بندردیلم، آبادان، فیروزآباد در یک گروه جدا، نمونه های دزفول و خرم بید در گروه دوم و در گروه سوم نمونه های خورموج و بندرعباس قرار گرفتند. ژن COII نیز داده ها را به دو گروه تقسیم کرد که بر اساس آن نمونه های دزفول، خرم بید، بندرعباس و حمیران و خورموج در یک گروه و در گروهی دیگر، نمونه های فیروزآباد، آبادان و بندردیلم قرار گرفتند. در این بررسی مشخص شد که ژن COI بهتر توانسته است جمعیت ها را از همدیگر تفکیک کند.
