جواد ناظمی رفیع

زنبور عسل دارای اهمیت اقتصادی زیادی بوده و نقش مهمی در گرده افشانی گیاهان بازی می کند. با توجه به اینکه از آفت کش های مختلف جهت کنترل آفات و بیماری های گیاهی استفاده می گردند بنابراین زنبور عسل به طور ناخواسته با این سموم تماس پیدا می کند. به منظور بررسی اثرات منفی بعضی از این آفت کش ها، سمیت خوراکی و تماسی حشره کش های فوزالن و پیریمیکارب، کنه کش های پروپارژیت و فن پروپاترین و قارچ کش های اکسی کلرومس و مخلوط بردو روی زنبور عسل مورد ارزیابی قرار گرفت. در آزمایش تماسی، سموم مورد نظر با شش غلظت و یک شاهد در سه تکرار، با استفاده از برج پاشش (فشار 2 بار، حجم 2 میلی لیتر) بر روی حشرات کامل زنبور عسل پاشیده شدند. در آزمایش خوراکی، زنبور های عسل با مخلوطی از شکر 25 درصد و غلظت های مختلف سموم (شش غلظت و یک شاهد در سه تکرار) تیمار شدند. غلظت های مربوط به هر آفت کش با توجه به ماده مؤثره، در آزمایش مقدماتی تعیین گردید. آزمایش های مربوطه در اتاق تاریک در دمای 30-25 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی حدود 45 تا 55 درصد انجام شد. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم فزار های EXCEL، SPSS، SAS و POLO-PC انجام گرفت. ارزیابی حساسیت و بررسی مرگ و میر زنبور عسل در اثر متقابل زمان های 24، 48 و 72 ساعت بعد از تماس با غلظت های مختلف آفت کش توسط آزمایش خوراکی و تماسی، انجام گرفت. مقدار LC50 در 24 و 48 ساعت بعد از شروع آزمایش محاسبه گردید. نتایج مربوط به آزمایش تماسی نشان داد که فن پروپاترین با 2/3 و LC50 =5/7 بالا ترین سمیت و مخلوط بردو با 79926 و 69552 =LC50 کمترین سمیت (به ترتیب در 24 و 48 ساعت) را در بین آفت کش های آزمایش شده داشتند. همچنین در آزمایش خوراکی فن پروپاترین با 54/0 و 3/0=LC50 بالا ترین تلفات و پروپارژیت با p7785 و 6736=LC50 کمترین تلفات (به ترتیب در 24 و 48 ساعت) را در بین آفت کش های انتخابی روی زنبور عسل ایجاد کردند.