جواد ناظمی رفیع

زنبورعسل یکی از مهم ترین حشرات اجتماعی شناخته شده در جهان می باشد که نقش مهمی در زمینه کشاورزی و پزشکی دارد و همچنین به عنوان یکی از مهم ترین گرده افشان ها درنظر گرفته می شود. زنبورعسل با گرده افشانی گیاهان زراعی و باغی نقش بسیار مهمی در افزایش محصولات کشاورزی و پایداری محیط زیست ایفا می کند. شناسایی جمعیت های زنبورعسل ایرانی (Apis mellifera meda) از اهمیت زیادی برخوردار بوده و یکی از روش های مطالعه جمعیت های زنبورعسل ایرانی، مطالعه ی خصوصیات ژنتیکی و مرفومتریک آنها است. تغییرات توالی DNA میتوکندریایی و روش مرفومتریک هندسی می تواند برای تمایز زیرگونه های زنبورعسل و گروه های تکاملی استفاده شود. جهت شناسایی خصوصیات ژنتیکی جمعیت های زنبورعسل ایرانی، نمونه برداری از 19 استان در بهار و تابستان سال 1394 انجام شد. به علاوه با استفاده از مرفومتریک هندسی، تصاویر بال زیرگونه های موجود در بانک داده زنبور های عسل (Oberursel) با زنبور-های عسل ایرانی مقایسه شد. برای مطالعه خصوصیات ژنتیکی از DNA میتوکندریایی استفاده شد. در این تحقیق، خصوصیات ژنتیکی جمعیت های زنبورعسل ایرانی براساس نواحی ژنی 6,8 ATP Cytb, و 16S rDNA میتوکندریایی مورد ارزیابی قرار گرفت. سپس ژن های مذکور تعیین توالی و هم تراز شدند و توسط نرم افزارهای MrBayes 3.2 مورد آنالیز قرار گرفتند. در تحقیق حاضر، ژن 16S rDNA در مقایسه با ژن های6, 8 ATP وCyt b توانایی بیشتری را از خود نشان داد. درخت فیلوژنتیک مشتق شده از 16S rDNA زیرگونه های A. m. carnica و A. m. ligusticaرا از زنبور های عسل ایرانی تفکیک کرد. با استفاده از ژن 16S rDNA و با استفاده از تجزیه به مؤلفه اصلی (PCA)، گروه C و زیرگروه Z از گروه های تکاملی Aو M جدا شدند. علاوه براین درخت فیلوژنتیک حاصل از ژن 16S rDNA یافته های حاصل از روش مرفومتریک هندسی را در تفکیک زیرگونه های A. m. carnica و A. m. ligustic از زنبور های عسل ایرانی تایید کرد.