جلال خدائی

دمای خاک و چگونگی تغییرات آن نسبت به زمان و مکان یکی از مهم ترین عواملی است که نه تنها تبادل ماده و انرژی را در خاک تحت تأثیر قرار می دهد، بلکه میزان و جهت کلیه فرآیندهای فیزیکی خاک به طور مستقیم وابسته به دما است. در این تحقیق تاثیر میزان رطوبت (5 الی 15% بر پایه تر)، دمای خاک، دمای محیط (10- الی 10 + درجه سانتی گراد) و میزان کود آلی (0 به عنوان نمونه شاهد الی 10%) بر روی ضرایب انتقال حرارت خاک سطحی (تا عمق 20 سانتیمتر) در حالت ناپایدار تحت شرایط آزمایشگاهی مورد مطالعه قرار گرفت. نتیجه های به دست آمده بیانگر آن است که ضریب نفوذ حرارتی و ضریب هدایت حرارتی خاک به شدت وابسته به دمای خاک می باشد. ضریب هدایت حرارتی با کاهش دمای نمونه خاک تا دمای 5/0 درجه سانتی گراد کاهش و پس از آن با کاهش بیشتر دمای خاک افزایش یافته است. روند افزایش هدایت حرارتی با تغییرات دمایی خاک در محدوده مورد مطالعه به صورت غیر خطی می باشد. در خاکی با 5% کود آلی، ضریب نفوذ حرارتی در سطوح بالای دمای محیط با افزایش مقدار رطوبت افزایش و در سطوح پایین دمای محیط با افزایش مقدار رطوبت دچار کاهش شده است. ضریب هدایت حرارتی خاک در سطوح رطوبتی پایین (محدوده 5 الی 12 درصد برپایه تر) با افزایش دمای محیط (منظور از 10- به سمت صفر درجه سانتی گراد است) و میزان رطوبت به طور همزمان دچار کاهش شده است. باکاهش دمای خاک تا 6 درجه سانتی گراد، ضریب نفود حرارتی افزایش و پس از آن با کاهش بیشتر دمای خاک، ضریب نفود حرارتی کاهش می یاید. با افزایش درصد کود آلی ضریب هدایت حرارتی کاهش پیدا کرده است، نقطه ای که در آن روند تاثیر تغییرات رطوبت و دمای محیط بر ضریب هدایت حرارتی تابع میزان کود آلی خاک است. با افزایش رطوبت (در محدوده 12 الی 15% بر پایه تر) و افزایش دمای خاک از 5 تا10درجه سانتی گراد ضریب هدایت حرارتی افزایش یافته است. ضریب هدایت حرارتی خاک در حالت فاقد کود در محدوده 65/0الی W/m.K 07/2 متغیر است.