جلال خدائی

جدا سازی یکی از فرآیند های مهم در عملیات برداشت محصولات کشاورزی می باشد. کدوی آجیلی محصولی با سطح زیر کشت نسبتاً قابل توجه در ایران است و در چند سال اخیر جدا سازی دانه های آن با استفاده از ماشین جدا سازی انجام می شود. یافتن روش هایی برای جدا سازی بهتر دانه ها از سایر مواد و بالا بردن درصد خلوص دانه های جدا شده و نیز کاهش تلفات دانه در ماشین جدا سازی از چالش-های مهم در این زمینه است. از این رو، هدف از تحقیق حاضر ارائه مدل های عملکردی دستگاه جدا کننده تخم کدوی آجیلی (درصد افت و درصد تمیزی دانه) و تعیین مقادیر بهینه پارامتر های عملیاتی برای جدا سازی تخم کدوی آجیلی رقم مشهدی بود. آزمایش ها با استفاده از روش سطح پاسخ و طرح مرکب مرکزی، با در نظر گرفتن سه سطح برای هر یک از پارامتر ها شامل فاصله استراحت پس از برداشت (0،3 و 6 روز)، قطر چرخ دنده محور واحد جدا کننده پوسته (168، 184و 200 میلی متر)، عرض لاستیک های ساینده (10، 13 و 16 سانتی متر)، نرخ تغذیه (8/10، 18 و 2/25 تن در ساعت) و سرعت دورانی محور توان دهی (350، 400 و 450 دور در دقیقه) انجام شدند. نرم افزار Design Expert 8.0.6 برای تجزیه و تحلیل داده های آزمایش مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد پارامتر های قطر چرخ دنده محور در واحد جدا کننده پوسته، عرض لاستیک های ساینده و سرعت دورانی محور توان دهی در سطح احتمال 1% و نرخ تغذیه در سطح احتمال 5% بر متغیر های درصد افت دانه و درصد تمیزی دانه اثر معنی داری داشتند. تاثیر فاصله استراحت پس از برداشت بر درصد افت دانه در سطح احتمال 1% معنی دار بود اما بر درصد تمیزی دانه اثر معنی داری نداشت. عرض لاستیک های ساینده بیش ترین تأثیر را بر روی متغیر های پاسخ نشان داد. پس از بررسیاثر متغیر ها، رابطه بین متغیر های پاسخ و مستقل آزمایش به صورت مدل-های رگرسیونی درجه دوم ارائه شد. این مدل ها با ضرایب تبیین 9866/0 برای درصد افت دانه و 8565/0 برای درصد تمیزی دانه، قادر به پیش بینی مقادیر خروجی با استفاده از مقادیر ورودی داده شده می باشند. نتایج حاصل از بهینه سازی فرآیند جدا سازی دانه، نشان داد که مقادیر بهینه برای متغیر های زمان پس از برداشت، قطر چرخ دنده، عرض لاستیک های ساینده، نرخ تغذیه و سرعت محور توان دهی به ترتیب برابر با 3 روز، 184 میلی متر، 68/13 سانتی متر، 05/21 تن در ساعت و 450 دور در