جمیل امان اللهی

امروزه، گردشگری به سرعت در حال رشد بوده و به‌عنوان یک صنعت پردرآمد مطرح شده است. در میان بخش‌های مختلف گردشگری، طبیعت‌گردی نقش مهمی در توسعه پایدار و پایداری جوامع محلی ایفا می‌کند. براین اساس، به منظور فراهم کردن بستر مناسب برای توسعه طبیعت‌گردی در مناطق حفاظت شده، اصلی‌ترین گام شناسایی دقیق مناطق مختلف دارای استعداد گردشگری در طبیعت است. هدف از این پژوهش، شناسایی مناطق دارای پتانسیل بالقوه طبیعت‌گردی و تحلیل هنجارهای مؤثر بر بالفعل کردن آن در جوامع محلی در منطقه حفاظت‌شده بدر و پریشان در استان کردستان، شهرستان قروه است. پتانسیل طبیعت‌گردی در منطقه مطالعاتی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) مورد بررسی قرار گرفت. در این روش از شاخص‌های کاربری اراضی، مدل رقومی ارتفاعی، تراکم پوشش‌گیاهی، جهت دامنه، شیب، خاکشناسی، فاصله از جاده و قاصله از منابع آبی استفاده شد. داده‌های اثرگذاری هنجارها بر طبیعت‌گردی با استفاده از روش پیمایش و با ابزار پرسشنامه جمع‌آوری شده جامعه آماری در این منطقه شامل ساکنین روستاهای پلوسرکان، سرقل، میهم سفلی، میهم علیا، ولی‌آباد و نعمت‌آباد است که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس 106 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. بر اساس نتایج حاصل از پتانسیل طبیعت‌گردی منطقه مطالعاتی در 5 کلاس "بسیار نامناسب"، "نامناسب"، "متوسط"، "مناسب"، و "بسیار مناسب" قرار گرفت که به ترتیب 9786، 9250، 11075، 11274، و 9699 هکتار از منطقه مطالعاتی را در برگرفتند. بر این اساس این نتایج بیشترین مساحت دارای پتانسیل گردشگری به ترتیب در کلاس مناسب و متوسط مشاهده شد. نتایج اثرگذاری هنجارها بر طبیعت-گردی نشان دهنده اثرگذاری متغیرهای مستقل بر طبیعت‌گردی است. آزمون رگرسیون نشان داده متغیرهای مستقل به میزان 46 درصد از تغییرات طبیعت‌گردی را تبیین کردند. در نهایت، با توجه به اینکه یکی از شاخص‌های مهم دستیابی به توسعه پایدار هنجارهای حاکم بر جوامع محلی است. نتایج هم نشان داد که برای بالفعل‌کردن پتانسیل‌های طبیعت‌گردی منطقه در راستای حفاظت از محیط‌زیست و کاهش اثرات منفی آن، و در نهایت بهره‌مندی جوامع از منافع اقتصادی آن، توجه به باورهای هنجاری، هنجارهای قانونی و هنجارهای مشارکتی اهمیت بسیار زیادی دارد