ایرج طهماسبی خورنه

به منظور بررسی اثرسطوح مختلف آبیاری و کود نیتروژن بر عملکرد و انتقال مجدد نیتروژن و محتوای پروتئین دانه در گندم، پژوهشی مزرعه ای در سال زراعی 92-1391 به صورت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی کشاورزی دانشگاه کردستان واقع در شهرستان دهگلان طراحی و اجرا شد. سطوح مختلف آبیاری در 4 سطح شامل: I1 (آبیاری کامل)، I2 (آبیاری تا 30 اردیبهشت)، I3 (آبیاری تا 15 اردیبهشت) و I4 (کشت دیم) به عنوان عامل اصلی و سطوح کودی نیتروژن در 5 سطح شامل: N0 (شاهد بدون کود)، N1 (20 کیلوگرم در هکتار کود ازته در پاییز و20 کیلوگرم در بهار)، N2 (40 کیلوگرم در هکتار در پاییز)، N3 (30 کیلوگرم در هکتار در پاییز و30 کیلوگرم دربهار) و N4 (60کیلوگرم در هکتار در پاییز) به عنوان عامل فرعی بودند. نتایج تجزیه واریانس داده ها بیانگر تأثیر معنی دار سطوح مختلف آبیاری و کود نیتروژن بر صفات مورفوفیزیولوژیکی (ارتفاع بوته، کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، پرولین، پلی فنل اکسیداز)، عملکرد و اجزای عملکرد و همچنین انتقال مجدد پروتئین از ساقه و پروتئین دانه بود. اثر متقابل سطوح آبیاری در کود نیتروژن فقط بر عملکرد بیولوژیکی، انتقال مجدد پروتئین از ساقه و عملکرد کل پروتئین تأثیر معنی داری داشت و بر دیگر صفات غیر معنی دار بود. بر اساس نتایج مقایسه میانگین ها با افزایش قطع دوره های آبیاری ارتفاع بوته، رنگیزه های فتوسنتزی، عملکرد و اجزای عملکرد دانه گندم و عملکرد پروتئین دانه کاهش و محتوای پرولین، فعالیت آنزیم پلی فنل اکسیداز، انتقال مجدد پروتئین از ساقه و مقدار پروتئین دانه افزایش یافت. نتایج مقایسه میانگین اثر کود نیتروژن بر صفات مذکور نیز نشان داد که کاربرد کود نیتروژن بر تمامی صفات به جز محتوای پرولین و فعالیت آنزیم پلی فنل اکسیداز تأثیری افزایشی داشت. در بین مقادیر کودهای مصرفی، کاربرد کود نیتروژن به صورت تقسیط بیشترین تأثیر را بر صفات داشت به طوری که سطح 30 کیلوگرم در هکتار در پاییز و30 کیلوگرم در بهار کود نیتروژن بیشترین عملکرد دانه (3003 کیلوگرم در هکتار) و بیشترین عملکرد پروتئین دانه (391 کیلوگرم در هکتار) را به خود اختصاص داد. با توجه به نتایج کلی از این بررسی اعمال آبیاری تکمیلی در دیم زارها تأثیر معنی داری بر عملکرد گندم دیم رقم آذر داشت و تأمین آب کافی در مرحله گلدهی