هیمن شهابی

در اکثر کشورهای جهان سیلاب شهری به یکی از چالش‌های جدی محیط ‌زیستی تبدیل شده است. هدف از انجام این پژوهش پیش‌بینی حساسیت‌پذیری سیلاب شهر سنندج با استفاده از روش ترکیبی فازی-دلفی-تحلیل سلسله مراتبی (Fuzzy-Delphi-AHP: FDAHP) است. در ابتدا 14 عامل مؤثر بر وقوع سیلاب شهری شامل زاویه شیب، جهت شیب، ارتفاع از سطح دریا، انحنای شیب، تجمعی جریان، کاربری ارضی، سنگ‌شناسی، بارندگی، فاصله از تراکم ساختمانی، فاصله از معابر، فاصله از آبراهه‌ها، تراکم ساختمانی، تراکم معابر و تراکم آبراهه‌ها شناسایی و جهت مدل‌سازی انتخاب شدند. سپس، بر اساس تکمیل پرسش‌نامه توسط متخصصین و کارشناسان امر سیلاب شهری، امتیازها به این عوامل اختصاص داده شدند. با استفاده از مدل ترکیبی، وزن‌های فازی و غیرفازی عوامل به‌دست آمده و با اعمال آن‌ها به هر کدام از لایه‌های عوامل مؤثر، نقشه پیش‌بینی مکانی سیلاب شهر سنندج تهیه شد. صحت‌سنجی مدل ترکیبی با معیارهای آماری حساسیت (Sensitivity)، شفافیت (SpecifiCity) و دقت (Accuracy) انجام شد. نقشه پیش‌بینی سیلاب شهری تهیه شده با استفاده از معیارهای درصد مساحت زیرمنحنی (AUC) و تراکم سیلاب (فراوانی سیلاب‌های مشاهده‌ای در هر کلاس از نقشه حساسیت‌پذیری وقوع سیلاب) ارزیابی شد. نتایج حاکی از نقش مهم فاصله از آبراهه، تراکم آبراهه، بارندگی و تراکم ساختمانی بر وقوع سیلاب شهر سنندج در مقایسه با سایر عوامل است. نتایج نشان داد که روش ترکیبی فازی-دلفی-سلسله مراتبی با توجه به مقادیر 100 درصد، 7/75 درصد و 8/87 درصد به‌ترتیب برای حساسیت، شفافیت و دقت طبقه‌بندی مورد تأیید قرار گرفت. هم‌چنین، نتایج نشان داد که نقشه به‌دست آمده با مدل ترکیبی ارائه شده و نیز با توجه به مقدار درصد مساحت زیرمنحنی (56/80 درصد)، از صحت بالایی برخوردار است. بنابراین، روش ارائه شده در این پژوهش را می‌توان در نواحی شهری دیگر حساس به‌وقوع سیل، برای شناسایی و مدیریت آن‌ها مورد آزمایش و استفاده قرار داد.