هیمن شهابی

هدف از این مطالعه، پهنه‌بندی خطر فرسایش خندقی در روستای قره‌طوره شهرستان بیجار در استان کردستان با استفاده از روش‌های نسبت فراوانی، لجستیک رگرسیون و الگوریتم جنگل تصادفی می باشد. روستای قره‌طوره حساسیت زیادی به رخداد مخاطره فرسایش خندقی نشان داده و خساراتی به این محدوده وارد شده و منجر به تولید رسوب و تهدیدهای آن در آینده نیز شده است. به‌منظور کاهش خسارات این پدیده، ارزیابی علمی این نواحی حساس به وقوع فرسایش خندقی ضرورت دارد. موقعیت مکانی خندق‌‌های محدوده اطراف روستای مورد مطالعه با مساحت 35361 هکتار با کنترل و بازدید این نقاط طی عملیات میدانی ثبت شد. چهارده فاکتور تأثیرگذار در وقوع فرسایش خندقی شامل لایه‌های: زمین‌شناسی، جهت شیب، شیب، کاربری اراضی، تراکم آبراهه ، فاصله از آبراهه، شاخص توان آبراهه ، شاخص رطوبت توپوگرافی، عمق خاک و میزان نفوذ پذیری، تراکم گسل، فاصله از گسل، ارتفاع از سطح دریا و میزان بارندگی سالانه به‌عنوان عوامل مؤثر در رخداد فرسایش خندقی در منطقه مورد مطالعه تشخیص داده شده و برای تهیه نقشه حساسیت به فرسایش خندقی منطقه مورد مطالعه، مورد استفاده قرار گرفت. مختصات مکانی 157 نقطه خندقی در روستای مورد مطالعه ثبت گردیده و حدود 30 درصد از خندق‌های ثبت شده (42 نقطه خندقی) به‌عنوان نقاط آزمایشی به‌صورت کاملاً تصادفی جدا شده و 115 نقطه خندقی باقیمانده به‌عنوان نقاط آموزشی جهت استفاده در سه مدل مذکور مورد استفاده قرار گرفت. همچنین از میانگین کاهشی دقت و میانگین کاهش جینی برای تعیین اولویت تأثیر هر یک از عوامل مؤثر مورد استفاده قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که عوامل لیتولوژی، شیب، کاربری اراضی، تراکم آبراهه و گروه هیدرولوژی خاک به‌ترتیب بیشترین تأثیر و عوامل عمق خاک، مقداربارندگی، فاصله از گسل و تراکم گسل کمترین تأثیر را در وقوع رخداد فرسایش خندقی در منطقه مورد مطالعه داشته‌ اند. دقت پیش‌بینی مدل‌های مختلف مورد استفاده در این مطالعه با استفاده از سطح زیر منحی ROC مورد سنجش قرار گرفت. سطح زیر منحنی ROC در روش نسبت فراوانی (FR) برابر با 2/91 درصد بوده و بالاترین مقدار را کسب کرد. و روش رگرسیون لجستیک نیز با مقدار سطح زیر منحنی ROC معادل با 7/87 درصد برآوردهای بسیار قابل قبولی در پهنه‌بندی خندق‌های منطقه مورد مطالعه از خود نشان داد. سطح زیر منحنی برای مدل الگوریتم جنگل تصادفی نیز برابر 4/84 بدست آمد و دقت قابل قبولی را نشان می‌دهد. مدل‌های به‌کار گرفته شده در این تحقیق در تلفیق با GIS جهت پهنه-بندی نواحی فرسایش خندقی، ساده، سریع و صحیح بوده و کمک زیادی به برنامه‌ریزان و تصمیم گیرندگان مسایل مرتبط با مخاطرات محیطی خواهد نمود.