هیمن شهابی

برف­خوان­ها یکی از مهم­ترین منابع تأمین آب در ایران به­شمار می­روند. نوشتار پیش رو بر آن است که تغییرات گستره پوشش برف را در حوضه سفیدرود و زیرحوضه­های آن واکاوی کند. برای دستیابی به این هدف از تصاویر سنجنده مادیس محصول MOD10cm در یک بازه زمانی نوزده ساله (2000-2019) بهره گرفته شد. پس از تجزیه و تحلیل تصاویر در محیط نرم­افزار انوی، سطح برف در هر تصویر محاسبه و بر پایۀ آن، مقادیر ماهانه برای تمام دوره آماری استخراج و به محیط نرم­افزار آرک جی.آی.اِس. منتقل شد. برای بررسی روند تغییرات سالانه و فصلی از آزمون من-کندال اصلاح­شده و برای برآورد نرخ تغییرات از تخمین­گر شیب سن استفاده شد. بر پایه یافته ها می­توان دریافت که زمان شروع و پایان برف در حوضه سفیدرود و زیرحوضه­های آن دست خوش تغییرات بسیار جزئی بوده است. گستره برف­پوش حوضه از ماه اکتبر آغاز و پس از افزایش به­طرف دورۀ سرد سال، در ماه آوریل به کمترین حدّ خود می­رسد. ماه بیشینۀ پوشش برف در تمام زیرحوضه­ها ژانویه است. طی بازه زمانی مورد واکاوی، گستره برف در سال آبی 2007-2006 بیشینه و در سال 2010-2009 کمینه بوده است. یافته های حاصل از برازش آزمون ناپارامتریک من-کندال اصلا­­ح­شده روی سری­های زمانی سالانۀ گستره برفی حوضه بیانگر روند کاهشی و البتّه غیر معنی­دار در بخش اعظم سطح حوضه است، ولی گاه روندهای افزایشی ملایم نیز دیده می­شود. به­لحاظ پراکنش مکانی، در مناطق مرکزی و شرقی حوضه روند کاهشی معنی­دار گستره برفی دیده می­شود و نرخ کاهش سالانه آن در برخی مناطق یادشده 77/17% به­ازای هر دهه است. روندهای فصلی نیز کاهشی است. بیشترین نرخ کاهش مربوط به فصل زمستان است که در برخی مناطق به حدود 33% به­ازای هر دهه نیز می­رسد. برف­خوان­ها یکی از مهم­ترین منابع تأمین آب در ایران به­شمار می­روند. نوشتار پیش رو بر آن است که تغییرات گستره پوشش برف را در حوضه سفیدرود و زیرحوضه­های آن واکاوی کند. برای دستیابی به این هدف از تصاویر سنجنده مادیس محصول MOD10cm در یک بازه زمانی نوزده ساله (2000-2019) بهره گرفته شد. پس از تجزیه و تحلیل تصاویر در محیط نرم­افزار انوی، سطح برف در هر تصویر محاسبه و بر پایۀ آن، مقادیر ماهانه برای تمام دوره آماری استخراج و به محیط نرم­افزار آرک جی.آی.اِس. منتقل شد. برای بررسی روند تغییرات سالانه و فصلی از آزمون من-کندال اصلاح­شده و برای برآورد نرخ تغییرات از تخمین­گر شیب سن استفاده شد. بر پایه یافته ها می­توان دریافت که زمان شروع و پایان برف در حوضه سفیدرود و زیرحوضه­های آن دست خوش تغییرات بسیار جزئی بوده است. گستره برف­پوش حوضه از ماه اکتبر آغاز و پس از افزایش به­طرف دورۀ سرد سال، در ماه آوریل به کمترین حدّ خود می­رسد. ماه بیشینۀ پوشش برف در تمام زیرحوضه­ها ژانویه است. طی بازه زمانی مورد واکاوی، گستره برف در سال آبی 2007-2006 بیشینه و در سال 2010-2009 کمینه بوده است. یافته های حاصل از برازش آزمون ناپارامتریک من-کندال اصلا­­ح­شده روی سری­های زمانی سالانۀ گستره برفی حوضه بیانگر روند کاهشی و البتّه غیر معنی­دار در بخش اعظم سطح حوضه است، ولی گاه روندهای افزایشی ملایم نیز دیده می­شود. به­لحاظ پراکنش مکانی، در مناطق مرکزی و شرقی حوضه روند کاهشی معنی­دار گستره برفی دیده می­شود و نرخ کاهش سالانه آن در برخی مناطق یادشده 77/17% به­ازای هر دهه است. روندهای فصلی نیز کاهشی است. بیشترین نرخ کاهش مربوط به فصل زمستان است که در برخی مناطق به حدود 33% به­ازای هر دهه نیز می­رسد.