حامد جنیدی جعفری

اکثر گیاهان تیره چتریان به دلیل داشتن ارزش بالای علوفه ای، دارویی و اقتصادی در معرض برداشت بی رویه، تخریب و انقراض قرار گرفته اند. احیاء و توسعه گیاهان باقی مانده در طبیعت و همچنین کشت و اهلی نمودن این گیاهان بسیار ضروری است. یکی از مشکلات کشت اغلب گیاهان خانواده چتریان، جوانه زنی اندک به دلیل خواب بذر است. لذا داشتن اطلاعات کافی در مورد جوانه زنی از جمله شکست خواب بذر، ضروری به نظر می رسد. گیاه کما یکی از منابع اصلی تولید علوفه و تغذیه دام در سطوح وسیعی از مراتع ییلاقی است که بذر آن دارای خواب می باشد. این مطالعه در آزمایشگاه دانشکده منابع طبیعی دانشگاه کردستان به منظور تعیین روش های مناسب شکست خواب بذر کمای ساورزی (Ferula hausskenechtii) و تأثیر دما و رطوبت بر روی جوانه زنی بذر انجام شد. بذر کمای ساورزی از مراتع سارال در استان کردستان جهت آنجام این مطالعه جمع آوری شد. مطالعه در دو مرحله یعنی مرحله اول شکست خواب بذر در قالب طرح کاملاً تصادفی با اعمال تیمارهای سرمادهی به مدت 2، 4، 6، 8 و 10 هفته، اسید سولفوریک غلیظ (72 درصد) به مدت 3، 5 و 10 دقیقه، هورمون رشد جیبرلیک اسید با غلظت های ppm250، ppm500 و ppm1000، نیترات پتاسیم 3/0 درصد، بنزیل آمینو پورین 1/0 و 25/0 میلی گرم بر لیتر در 4 تکرار انجام گرفت. مرحله دوم بررسی اثر دما و رطوبت در قالب طرح فاکتوریل بر روی جوانه زنی بذر در بازه ی دمایی 0 تا 25 درجه سانتیگراد (0، 5، 10، 15، 20 و 25 درجه سانتیگراد) و در ترکیب با پتانسیل آب 0، 2/0، 4/0، 6/0، 8/0 و 1 مگاپاسکال در 4 تکرار 25 بذری انجام گرفت. نتایج نشان داد که تیمارهای مختلف مورد مطالعه در این تحقیق دارای اثر معنی داری بر درصد جوانه زنی، میانگین زمان جوانه زنی و سرعت جوانه زنی بذر کمای ساورزی در سطح خطای 1 درصد بوده-اند به طوری که تیمارهای سرمادهی 10 هفته، 8 هفته و اسید سولفوریک 3 دقیقه به ترتیب دارای بیشترین اثر بر صفات درصد جوانه زنی، میانگین زمان جوانه زنی و سرعت جوانه زنی بودند. همچنین نتایج نشان داد دمای 5 درجه سانتی گراد و پتانسیل آب 0 مگاپاسکال بیشترین تاثیر را بر درصد جوانه زنی بذر کما داشت و با افزایش دما از 10 تا 25 درجه سانتی گراد، درصد جوانه زنی کاهش یافت.