هدیه بدخشان

گندم به خانواده ی گندمیان (یا پوآسه) و طایفه ی تریتیسه تعلق دارد. گندم از سالیان بسیار دور، مهم ترین منبع غذایی بوده است. آجیلوپس ها از جمله اجداد وحشی گندم هستند که به عنوان منابع ژنی ارزشمند و بی نظیر در تکامل و اصلاح گندم به شمار می آیند. فرسایش ژنتیکی برخی گونه های وحشی گندم، انگیزه تحقیق برای بررسی تنوع ژنتیکی موجود در خویشاوندان وحشی را ایجاد کرده است. به همین منظور، تنوع ژنتیکی در بین 23 ژنوتیپ گونه های دیپلوئید تریتیکوم (Triticum spp.) و آجیلوپس(Aegilops spp.) با استفاده از 59 نشانگر مولکولی SCoT، IRAP، ترکیب نشانگرهای IRAP-SCoT و EST-SSR ارزیابی شد. همه ی نشانگرها، نوارهای تکرارپذیر و قابل نمره دهی ایجاد کردند. در کل، 616 نوار تشکیل شد که 525 نوار (23/85 درصد) از آن ها چندشکل بودند. بر اساس آزمون مانتل همبستگی قابل توجهی (P<0.001) بین ماتریس تشابه این نشانگرها وجود داشت. با استفاده از مجموعه داده های ژنتیکی، تجزیه خوشه ای بر مبنای ضریب تشابه ژاکارد و الگوریتم UPGMA انجام شد و ژنوتیپ ها در پنج گروه دسته بندی شدند. دسته بندی ژنوتیپ ها تا حدود زیادی با منشأ ژنوتیپ های مورد بررسی مطابقت داشتند. مقایسه ی الگوهای حاصل از تجزیه خوشه ای بر اساس همه ی نشانگرهای مورد استفاده نشان داد که مطابقت گروه ها با خاستگاه بر مبنای آغازگرهای IRAP، ترکیب آغازگرهای IRAP-SCoT و EST-SSR بیشتر از SCoT بوده است. بر اساس تجزیه واریانس مولکولی، تفاوت بین مناطق معنی دار بود (P<0.001) و 37% از تنوع ژنتیکی، به بین مناطق و 63% تنوع به داخل مناطق اختصاص یافت. آغازگرهای SCoT، IRAP، آغازگر ترکیبی IRAP-SCoT و EST-SSR تعداد زیادی نوارهای چندشکل ایجاد کردند که در مطالعات شناسایی ژنوتیپ های گونه های تریتیکوم و آجیلوپس و بررسی تنوع ژنتیکی می توانند مفید واقع شوند.