هدیه بدخشان

گندم امر (Emmer) آلوتتراپلوئیدی است که در حدود 350 هزار سال پیش از تلاقی دوگونه تریتیکوم یورارتا (Triticum urartu, AA) و آجیلوپس اسپلتوئیدس (Aegilops speltoides, BB) در خاورمیانه به وجود آمده و جد گندم های دوروم (T. turgidum L.ssp. Durum Desf) می باشند. گندم امر درای دو زیر گونه وحشی (T. turgidum L.ssp. dicoccoides Aschers) و اهلی (T. turgidum L.ssp. dicoccum Schubl) می باشد که فرم اهلی آن، از نوع وحشی مشتق شده است. گندم امر دارای پوشینه سخت و محور سنبله شکننده بوده و بذرهای آن در زمان رسیدن، به سختی از پوشینه ها جدا می شوند. در این تحقیق، تنوع ژنتیکی 40 ژنوتیپ گندم امر از جمله ارقام محلی جمع آوری شده از استان های آذربایجان غربی و کردستان به همراه ژنوتیپ های امر وحشی مربوط به برخی از کشورهای هلال حاصلخیز با استفاده از 27 نشانگر ریزماهواره (تقریبا دو نشانگر از هر کروموزوم) بر روی ژل سکونسینگ در شرایط واسرشت بررسی شد. آغازگرها مجموعا 178 آلل مختلف را با میانگین 59/6 آلل در هر لوکوس تکثیرکردند. تعداد آلل های تکثیر شده توسط هر آغازگر از 2 (Xedm2 ) تا 11 (Xgwm186) عدد متغیر بود. تنوع ژنتیکی آلل ها از 14/0 (Xedm28) تا 9/0 (Xgwm369) متغیر و دارای میانگین 68/0 بود. همبستگی معنی داری بین هتروزیگوتی مورد انتظار (Ht) و تعداد آلل های هر نشانگر مشاهده شد (r=0/78, p,0/01). ضریب تمایز ژنی (Gst=0/25) نشان داد که تنوع ژنتیکی بین و درون مناطق (کشورها) به ترتیب 25% و 75% است. نمونه های کشور اردن (8261/3) ونمونه های کشور ارمنستان (6087/1) به ترتیب بیشترین و کمترین میانگین آللی در هر لوکوس را داشتند. میانگین ضریب تنوع ژنتیکی از 2731/0 (ارمنستان) تا 6593/0 (اردن) متغیر بود. ضریب فاصله ژنتیکی بین جفت مناطق مختلف، از 24/0 (بین آذربایجان وگرجستان) تا 13/1 (بین آذزبایجان و ترکیه) متغیر بود. دو مولفه اصلی اول حاصل از تجزیه به مولفه های اصلی (PCA)، 75/43 درصد تغییرات بین ژنئتیپ ها را توجیه کرده ونمودار نقطه ای حاصل از آن تا حدودی، مناطق مختلف را از نظر نمونه ها از یکدیگر تفکیک کرد که البته الگوی مشابهی از ارتباط ژنتیکی در دندروگرام حاصل از تجزیه کلاستر به دست آمد. این مطالعه اطلاعات تنوع ژنتیکی گندم های امر ایرانی و ارتباط آن با نمونه های سایر کشورهای هلال حاصلخیز را نشان داد که می توان از آن