هدیه بدخشان

کمبود مواد ریزمغذی یا گرسنگی پنهان، در سراسر جهان به ویژه در کشورهای در حال توسعه تهدیدی اساسی برای سلامتی به شمار میآید. عنصر آهن از مهمترین عوامل ناهنجاریهای تغذیهای و مرگ و میر ناشی از آن است. گندم یکی از غذاهای اصلی در ایران و بیشتر کشورهای جهان است که قسمت عمده انرژی، پروتئین و مواد مغذی دیگر از آن تامین میشود.. در این مطالعه 42 ژنوتیپ گندم رایج در ایران، به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی از نظر عنصر آهن دانه مورد بررسی قرار گرفتند. ژنوتیپها به منظور مطالعه تنوع موجود از نظر محتوی عنصر آهن دانه، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و در دو سال متوالی در شرایط مزرعه مورد کشت و ارزیابی قرار گرفتند. برای بررسی تنوع موجود بین ارقام و بررسی اثر متقابل سال و ژنوتیپ تجزیه واریانس، و تجزیه واریانس مرکب انجام شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس و تجزیه واریانس مرکب، اختلاف بین ژنوتیپها واثر متقابل سال و ژنوتیپ در سطح احتمال 001/0 معنی دار بود. وراثت پذیری عمومی محتوی آهن دانه بر اساس نتایج تجزیه واریانس مرکب 60% برآورد گردید. مقایسه میانگینها به روش FLSD برا ی دو سال متوالی انجام شد. محتوی آهن دانه در سال اول در دامنه 40 تا 90 با میانگین 5/60 میلیگرم بر کیلوگرم و در سال دوم 32 تا 62 با میانگین 7/43 میلیگرم بر کیلوگرم بود. بین محتوی آهن دانه و درصد پروتئین ژنوتیپها همبستگی معنی داری در سطح احتمال 01/0 مشاهده شد. برای ارزیابی تنوع ژنتیکی در سطح مولکولی از 31 نشانگر ریزماهواره از انواع ژنومی و EST استفاده شد. میزان تشابه بین ژنوتیپها با استفاده از ضریب تشابه دایس محاسبه و تجزیه خوشهای با این ضریب و الگوریتم UPGMA انجام شد که بر اساس آن ژنوتیپها در شش گروه قرار گرفتند. دندروگرام حاصل از تجزیه خوشهای مطابقت خوبی با اطلاعات شجرهای و دیگر خصوصیات ژنوتیپها داشت. میانگین اطلاعات چند شکلی (PIC) نشانگرها 54/0 بود و نشانگرهای Xwmc617 و Xgwm473 به ترتیب دارای بیشترین و کمترین چندشکلی بودند. برای تعیین ارتباط بین نشانگرها و صفت محتوی آهن دانه و در نتیجه شناسایی نواحی کروموزومی مرتبط با این صفت، تجزیه رگرسیون گام به گام انجام شد و شش نشانگر Xgwm400، Xwmc617، Xgwm160، Edm54، Xbarc146، Xbarc29 به طور معنی داری با محتوی آهن دانه همبستگی نشان دادند. برای بررسی وجود همبستگی بین محتوی آهن دان