گندم نان یک از منابع اصلی غذایی در ایران و بیشتر کشورهای جهان است که قسمت عمده انرژی، پروتئین و مواد مغذی دیگر از جمله ریز مغذی ها از آن تأمین می شود. کمبود مواد ریز مغذی یا گرسنگی پنهان، در سراسر جهان و به ویژه در کشورهای در حال توسعه تهدیدی برای سلامتی به شمار می آید. استفاده بی رویه از کودهای شیمیایی و عدم استفاده از کودهای آلی در طی سالیان اخیر، عامل کاهش چشمگیر میزان ماده آلی خاک های ایران بوده است و باعث ایجاد مشکلات زیست محیطی از جمله تخریب فیزیکی خاک و عدم توازن عناصر غذایی خاک شده است. از این رو آزمایشی به منظور بررسی اثر محلول پاشی سولفات روی و اسید هیومیک بر عملکرد، اجزاء عملکرد و کیفیت دانه اکوتیپ های گندم سرداری در مزرعه ی تحقیقاتی دانشکده ی کشاورزی دانشگاه کردستان واقع در منطقه دهگلان در سال زراعی92 -1391 انجام گرفت. آزمایش به صورت طرح اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل 1- ژنوتیپ در چهارده سطح ، 2- زمان محلول پاشی در دو سطح ( محلول پاشی قبل از گلدهی و بعد از گلدهی) و 3- نوع ماده محلول پاشی در چهار سطح ( شاهد، سولفات روی، اسید هیومیک و مخلوط سولفات روی و اسید هیومیک)، بود که ژنوتیپ ها در کرت های اصلی و ترکیب زمان و نوع ماده محلول پاشی در کرت های فرعی قرار گرفت. صفات مورد مطالعه شامل صفات زراعی (عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، وزن هزار دانه، تعداد سنبله در بوته، تعداد دانه در سنبله، ، ارتفاع بوته، طول سنبله و طول ریشک) و صفات کیفی مربوط به دانه (پروتئین، ، فسفر، پتاسیم، میزان خاکستر و غلظت روی) بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین اکوتیپ های گندم سرداری از لحاظ صفات مورد بررسی اختلاف معنی دار وجود دارد. محلول پاشی به طور معنی داری باعث افزایش صفات مورد بررسی شد. بیشترین عملکرد دانه مربوط به اکوتیپ کلاته تحت محلول-پاشی توأم سولفات روی و اسید هیومیک بود (7/199). به طور کلی اکوتیپ کلاته از لحاظ اکثر صفات زراعی نسبت به بقیه اکوتیپ ها برتری نشان داد. بیشترین درصد پروتئین دانه به اکوتیپ ریژاو اختصاص یافت. اکوتیپ کلاته در سطح محلول پاشی توأم سولفات روی و اسید هیومیک دارای بیشترین میزان روی در دانه بود (50/55 میلی گرم در کیلوگرم).
