از آنجا که بیش از 90 درصد کشت نخود در کشور به صورت دیم می باشد، یکی از مهمترین عوامل کاهش عملکرد این محصول وقوع تنش خشکی در مراحل مختلف رشد و نمو گیاه می باشد. این پژوهش به منظور مقایسه ی عملکرد نخود زراعی در شرایط دیم و آبیاری و تخمین اجزاء موثر در تعیین عملکرد در این شرایط انجام شد. به این منظور 19 ژنوتیپ نخود زراعی در بهار 1391 در مزرعه ی تحقیقاتی دانشگاه کردستان مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به صورت کرت های خرد شده با طرح پایه ی بلوک های کامل تصادفی و در 3 تکرار در دو شرایط دیم و آبیاری اجرا گردید. عملکرد دانه و اجزای عملکرد در شرایط دیم و آبیاری ارزیابی شد. نتایج نشان داد که در شرایط دیم، بیشترین مقدار وزن دانه در متر مربع مربوط به ژنوتیپ بیونیج بود و در شرایط آبی نیز ژنوتیپ های SEL96TH11439 و بیونیج بیشترین وزن دانه در متر مربع را به خود اختصاص دادند. از نظر صفت تعداد دانه در بوته نیز ژنوتیپ های پیروز و بیونیج در هر دو شرایط دیم و آبی، بهترین وضعیت را دارا بودند. ژنوتیپ بیونیج در هر دو شرایط دیم و آبیاری کامل بیشترین وزن صد دانه را دارا بود. نتایج نشان داد که در این ژنوتیپ ها تعداد دانه در بوته در هر دو شرایط آبیاری کامل و دیم بیشترین همبستگی را با میزان عملکرد دانه در متر مربع دارد.
