در ایران به دلیل آهکی بودن خاک، اسیدیته باال و کمبود مواد آلی خاک، عناصر غذایی تحرک کمی در خاک دارند و کاربرد عناصر غذایی در خاک همیشه مؤثر نیست. در چنین شرایطی محلولپاشی عناصر غذایی باعث افزایش جذب عناصر توسط گیاه میشود و از طرفی اثرات منفی کاربرد کود در خاک را نخواهد داشت. بنابراین هدف از انجام این مطالعه بررسی تأثیر محلولپاشی ویتاسپرین و سایر ترکیبات بر صفات فیزیولوژیک، عملکرد کمی و کیفی دانه گندم دیم بود. مواد و روشها: این آزمایش در فصلهای زراعی 1397-98 و 1398-99 در مزرعه تحقیقاتی و آزمایشگاه فیزیولوژی گیاهان زراعی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان انجام شد. این مطالعه با استفاده از طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و شش تیمار مجزا بر روی گندم دیم )آذر2( انجام شد. تیمارها شامل محلولپاشی در مراحل ساقهدهی و سنبلهدهی به میزان 40 میلیلیتر در متر مربع اوره )4 درصد(، سولفات روی )0/3 درصد(، کلرید پتاسیم )2 درصد(، ویتاسپرین )0/1 درصد(، اسید هیومیک )0/1 درصد( و شاهد بود. صفات فیزیولوژیک در مرحله سنبلهدهی اندازه گیری شدند. عملکرد دانه، صفات مربوط به کیفیت دانه و غلظت عناصر غذایی موجود در دانه نیز در مرحله رسیدگی کامل بررسی شدند. یافتهها: میزان بارندگی در فصل زراعی 1398-99 در مقایسه با فصل زراعی ،1397-98 19 درصد کاهش یافت که این امر منجر به کاهش محتوای آب نسبی برگ، عملکرد دانه و محتوای پتاسیم در دانه شد، این در حالی بود که محتوای پروتئین دانه، محتوای گلوتن دانه، محتوای گلوتن قوی دانه، عدد فالینگ و محتوای فسفر دانه را افزایش داد. در هر دو فصل زراعی، همه ترکیبات محلولپاشی شده به طور قابلتوجهی باعث بهبود محتوای آب نسبی در برگ شدند. همچنین محلولپاشی کلرید پتاسیم تأثیر مثبتی بر افزایش محتوای کربوهیدرات برگ داشت. ترکیبات محلولپاشی شده اثر معنیداری بر بهبود عملکرد دانه نداشتند. محلولپاشی اوره، سولفات روی، اسید هیومیک و ویتاسپرین به ترتیب ،18/1 ،17/9 12/7 و 12/6 درصد پروتئین دانه را افزایش دادند. همچنین محلولپاشی سولفات روی و اسید هیومیک میزان گلوتن دانه را به ترتیب 4/1 و 4 درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش دادند. محلولپاشی اسید هیومیک نیز غلظت فسفر دانه را 12/5 درصد بهبود بخشید. نتیجهگیری: در این آزمایش تأثیر محلولپاشی عناصر غذایی در مراحل ساقهدهی و سنبلهدهی بر صفات فیزیولوژیک و کیفیت دانه بیشتر از عملکرد دانه بود. نتایج این آزمایش نشان داد که محلولپاشی ویتاسپرین، اوره و سولفات روی میتواند برای بهبود کیفیت دانهها مانند محتوای پروتئین دانه، شاخص گلوتن و عدد فالینگ پیشنهاد شود.
