فرزاد حسین پناهی قروچای

گندم مهمترین غله مصرفی در کشور و دومین غله دنیا از لحاظ تولید است، اما در کنار کمیت تولید، کیفیت این محصول و بویژه ارزش نانوایی آن از اهمیت بالایی برخوردار است، مهمترین شاخص کیفیت دانه گندم میزان پروتئین آن است که از طریق برخی فعالیتهای مدیریتی امکان افزایش مقدار آن وجود دارد. متوسط نیاز پروتئین بدن انسان سالانه در حدود 22 کیلوگرم می‌باشد، که براساس مصرف سرانه نان و میزان پروتئین گندم می‌توان گفت که در استان کردستان بالغ بر 65 درصد این نیاز پروتئینی از مصرف نان حاصل می‌شود. با یک درصد افزایش در میزان پروتئین گندم دیم در استان کردستان این سهم می‌تواند به تامین 73 درصد نیاز پروتئینی افزایش یابد. محلولپاشی برگی از جمله تکنیکهایی است که از طریق آن می‌توان در کوتاهترین زمان و با کمترین تلفات ازت مورد نیاز برای تولید پروتئین را در اختیار گندم قرار داد و میزان پروتئین دانه را بهبود بخشید و به طبع آن دسترسی بخش بزرگی از جامعه را به پروتئین افزایش داد. در این تحقیق نقش محلولپاشی اوره بر میزان پروتئین گندم دیم در شهرستانهای مختلف استان کردستان مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش در شرایط مزرعه‌ای زارعین استان کردستان طی بهار 1401 انجام شد. به این منظور در روستاهایی در سطح استان کردستان در مرحله گلدهی مصادف با اواسط خرداد محلولپاشی اوره به میزان 16 کیلوگرم در هکتار به صورت محلول در آب با غلظت 4 درصد در مساحت 36 متر مربع در 45 مزرعه گندم دیم در شهرستانهای مختلف استان کردستان انجام شد و در مرحله رسیدگی شش نمونه از هر یک از دو نقطه محلولپاشی (سه نمونه) و شاهد مجاور آن (سه نمونه) در هر یک از 45 مزرعه برداشت شده و میزان پروتئین آن تعیین گردید. با توجه به اینکه بررسی اثر محلولپاشی بر میزان پروتئین دانه در روستاهای متفاوت صورت گرفته بود، نتایج آزمایش در مجموع نشان داد که در کلیه مزارع مورد بررسی در سطح استان محلولپاشی اوره (16 کیلوگرم در هکتار با غلظت 4 درصد) باعث افزایش درصد پروتئین گردید. کمترین و بیشترین میزان افزایش به ترتیب در شهرستانهای مریوان (47/0 درصد افزایش پروتئین در تیمار محلولپاشی در مقایسه با شاهد) و قروه (30/1 درصد افزایش پروتئین در تیمار محلولپاشی در مقایسه با شاهد) مشاهده گردید، اما تفاوتی بین مناطق مختلف استان از لحاظ مقادیر آهن و روی دانه مشاهده نشد، از طرف دیگر در این آزمایش محلولپاشی تاثیر معنی داری بر عملکرد نداشت و با توجه به غیر یکنواختی میزان سبز مزارع حتی در بخش کوچکی از مزارع که نمونه برداری از آنها انجام شد امکان مقایسه مزارع از لحاظ عملکرد دانه وجود نداشت،