فرزاد حسین پناهی قروچای

تنش خشکی، مهم ترین تنش غیر زنده و محدود کننده عملکرد گیاهان زراعی به شمار می رود که اثرات قابل توجهی بر کاهش عملکرد گندم داشته است. گندم در سراسر جهان از نظر سطح زیر کشت و میزان تولید در مقایسه با سایر غلات، در رتبه اول قرار دارد، بنابراین استفاده از روش های جایگزین و با هزینه کم تر امری منطقی است. یکی از روش های مؤثر در کاهش اثرات تنش خشکی و برطرف نمودن کمبود عناصر غذایی، محلول پاشی ترکیبات آلی و معدنی است. از این رو مطالعه حاضر با هدف بررسی اثرات محلول پاشی ترکیبات آلی و معدنی مختلف بر خصوصیات فیزیولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد گندم دیم (رقم آذر 2) در شهر زرینه در20 کیلومتری شهرستان دیواندره در استان کردستان در سال های زراعی 98-1397 و 99-1398 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار انجام شد. تیمار های مورد استفاده در این پژوهش شامل، شاهد (بدون محلول پاشی)، محلول پاشی ویتاسپرین (با غلظت 1 در هزار)، محلول پاشی اسید هیومیک (با غلظت 1 در هزار)، محلول پاشی سولفات روی (با غلظت 3 در هزار)، محلول پاشی ویتاسپرین + اسید هیومیک، محلول پاشی ویتاسپرین + سولفات روی ، محلول پاشی اسید هیومیک + سولفات روی و محلول پاشی اسید هیومیک + سولفات روی + ویتاسپرین بودند که در دو مرحله ساقه رفتن و سنبله دهی اعمال شدند. نتایج تجزیه مرکب داده ها نشان داد که محلول پاشی ترکیبات مختلف اثر معنی داری (p≤0.01) بر عملکرد دانه داشت، همچنین مقایسه میانگین داده ها نیز نشان داد که در بین ترکیبات استفاده شده، محلول پاشی ویتاسپرین+سولفات روی در هر دو سال زراعی باعث افزایش معنی دار عملکرد دانه شد به طوری که در سال زراعی 98-97، 04/14 درصد و در سال زراعی 99-98، 08/27 درصد عملکرد دانه را بهبود بخشید. از دلایل افزایش عملکرد در اثر محلول پاشی ویتاسپرین+سولفات روی می توان به بهیود محتوای کلروفیل، افزایش تعداد سنبله، افزایش عملکرد بیولوژیک و افزایش وزن هزار دانه اشاره کرد. با توجه به این که بخش اعظم زمین های زیر کشت، به کشت گندم اختصاص دارد و با عنایت به این که استان کردستان بالاترین سطح زیر کشت گندم دیم کشور را به خود اختصاص داده است، استفاده از تیمارهایی که بتواند حداقل 10 درصد عملکرد دانه را افزایش دهد خود معادل چندین میلیارد تومان افزایش درآمد در بخش کشاورزی خواهد بود.