فرزاد حسین پناهی قروچای

گردوغبار یکی از پدیده های جوی است که آثار و پیامدهای زیست محیطی نامطلوبی را بر کشاورزی وارد می کند. بوته های توت فرنگی در طول رشد سالیانه برای تولید بهینه به شرایط آب وهوایی مناسب و برگ هایی عاری از آلودگی جهت انجام فتوسنتز و عملکرد مطلوب نیاز دارند. با توجه به این که ایران و به ویژه استان کردستان ازجمله ی کانون های متأثر از ریز گردها است و این پدیده هرساله در فصل رشد توت فرنگی به وقوع می پیوندد باید اثرات زیانبار آن مورد بررسی قرار بگیرد. بنابراین برای مطالعه ی اثر گردوخاک بر خصوصیات فیزیولوژیکی توت‎فرنگی دو آزمایش به شرح زیر اجرا گردید. آزمایش اول به صورت طرح کاملاً تصادفی با دو فاکتور شامل گردوخاک در دو سطح (سطح یک: شاهد بدون گردوخاک، سطح دو: با گردوخاک) و رقم در دو سطح (دو رقم پاروس و سلوا) در سه تکرار و آزمایش دوم با سه فاکتور شامل گردوخاک در دو سطح (سطح یک: شاهد بدون گردوخاک، سطح دو: با گردوخاک)، رقم در دو سطح (دو رقم پاروس و سلوا) و زمان نگهداری میوه در انبار با دمای چهار درجه سانتیگراد در شش سطح در سه تکرار در سال 1394و 1395 اجرا گردید. نتایج آزمایش اول نشان داد که گردوخاک سبب کاهش صفات رویشی از جمله تعداد برگ، سطح برگ، طول و حجم ریشه، تعداد طوقه، وزن خشک طوقه، وزن خشک برگ و ماده ی خشک کل شد و سطح پهنک سوخته برگ را افزایش داد. همچنین گردوخاک سبب افزایش کربوهیدرات های محلول کل، میزان پرولین، مالون دی آلدئید، H2O2، فعالیت آنزیم های ضد اکسایشی و ویتامین ث شد و این افزایش در رقم سلوا بیشتر مشاهده شد. گردوخاک سبب کاهش محتوای نسبی آب برگ، شاخص پایداری غشاء سلولی، ضخامت برگ، تعداد و درصد روزنه های باز، میزان کلروفیل و پروتئین های محلول کل شد. نتایج آزمایش دوم نشان داد که گردوخاک سبب کاهش pH آب میوه، TSS، TA، تعداد و عملکرد میوه، میزان فنول و فلاونوئید، ظرفیت ضداکسایشی، میزان آنتوسیانین، وزن میوه، سفتی بافت میوه، شاخص های رنگ *a(سبزی- قرمزی) و *b(آبی- زردی) شد و میزان کربوهیدرات های محلول کل، ویتامین ث، تعداد و درصد میوه های پوسیده را افزایش داد. به علاوه انبارداری میوه سبب کاهش بیشتر pH آب میوه، میزان فنول و فلاونوئید، ظرفیت ضداکسایشی، میزان آنتوسیانین، وزن میوه، سفتی بافت میوه و افزایش TSS، TA، تعداد و درصد میوه های پوسیده شد. میوه هایی که بوته های آنها با گردوخاک تیمار شده بودند در شرایط انبارداری کاهش بیشتر pH، TSS و TA آب میوه، فنول و فلاونوئید، ظرفیت ضد اکسایشی، آنتوسیانین، سفتی بافت میوه و شاخص های رنگ میوه را نشان دادند. همچنین صفاتی مانند کربوهیدرات های محلول کل میوه، ویتامین ث آب میوه، کاهش وزن میوه و درصد میوه های پوسیده در طی انبارداری افزایش یافتند.