زمینه و هدف: عناصر آلاینده معدنی در محیط شهری از مهمترین معضلات زیست محیطی به شمار می روند. این پژوهش با هدف تعیین غلظت، توزیع مکانی و منشاء یابی عناصر آلاینده آهن، روی، کلسیم، مس، منگنز و نیکل در شهر سنندج با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی انجام شد. مواد و روش ها: محدوده مورد مطالعه به 5 منطقه طبقه بندی شد و تعداد 105 نمونه خاک سطحی (10-0 سانتی متر) جمع-آوری شد. شاخص های فاکتور آلودگی و جامع Nemerowبه منظور برآورد میزان آلودگی فلزات استفاده شد. بعلاوه، آنالیز همبستگی و تجزیه مولفه های اصلی برای منشاء یابی عناصر مورد استفاده قرار گرفتند. همچنین، روش درون یابی IDW برای توزیع مکانی عناصر و شبکه عصبی مصنوعی پرسپترون چند لایه جهت برآورد غلظت عناصر بکار رفت. یافته ها: غلظت مس در منطقه صنعتی بسیار بالا بود و از سوی دیگر شاخص آلودگی Nemerow کمترین و بیشترین مقدار آلودگی را به ترتیب برای فضای سبز و منطقه صنعتی نشان داد. غلظت کلسیم بیشتر تحت تاثیر مناطق مسکونی و پرترافیک قرار داشت. از سوی دیگر، مناطق صنعتی و پرترافیک بیشترین تاثیر را در میزان غلظت روی و مس داشته اند و نیکل، آهن و منگنز تحت تاثیر ترکیبی از عوامل طبیعی و انسانی بودند. نتایج ضریب همبستگی شبکه عصبی برای عناصر مس، نیکل، روی، منگنز، آهن و کلسیم به ترتیب 0.821، 0.661، 0.711، 0.767، 0.712، 0.701 بدست آمد. نتیجه گیری: غلظت عناصر روی، کلسیم و مس بیشتر تحت تاثیر فعالیت های انسانی و غلظت نیکل، آهن و منگنز بیشتر تحت کنترل عوامل طبیعی انسانی هستند. با توجه به نتایج حاصل می توان استفاده از شبکه عصبی سه لایه را در تخمین غلظت فلزات توصیه نمود.
