فرشید قربانی چقامارانی

هدف این مطالعه بررسی بزرگنمایی زیستی فلزات سنگین کادمیم، سرب و روی در مسیر رژیم غذایی لاک پشت برکه ای خزری و همچنین بررسی رژیم غذایی این گونه در دریاچه ی زریبار واقع در سه کیلومتری غرب شهرستان مریوان در استان کردستان بود. در این پژوهش سفرهای میدانی و نمونه برداری طی شش ماه از پاییز 1396 تا پاییز 1397 با استفاده از تله ی زنده گیر و تور ماهیگیری در دو ایستگاه شمالی و جنوبی دریاچه زریبار انجام شد. هر لاک پشت پس از صید، عکس برداری، نشانه گذاری، اندازه گیری ویژگی های ریختی و زیستگاهی و جمع آوری نمونه مدفوع در محل اولیه رهاسازی شد. برای بررسی رژیم غذایی لاک پشت ها به مدت 48 ساعت در محفظه های جداگانه دارای آب قرار داده شدند و به محض انجام دفع، نمونه مدفوع جمع آوری و داخل الکل هفتاد درصد قرار داده شد. غلظت فلزات سنگین کادمیم، سرب و روی برای نمونه های مدفوع لاک پشت برکه ای خزری، نمونه گیاهان جمع آوری شده و نمونه های آب زیستگاه با استفاده از دستگاه جذب اتمی بررسی شد. تجزیه وتحلیل آماری از طریق آزمونt، بلوک های کاملاً تصادفی، t تک نمونه ای و همبستگی پیرسون صورت گرفت. طبق نتایج به دست آمده هفت گونه ی گیاهی Phragmites australis، Nymphea alba، Thypha latifolia، Juncus littoralis، Cyperus longus، Salix sp، Aroundo donax در رژیم غذایی لاک پشت برکه ای خزری مشاهده شد که در میان آن ها گونه ی گیاهی غالب، گونه ی نی Phragmites australis بود. در این مطالعه مقدار فلزات سنگین کادمیم، روی، سرب در نمونه آب کمتر از حد استاندارد ایران و جهان بودند. نتایج نشان داد در ایستگاه اول بیشترین میزان تجمع فلزات سنگین از آب به گیاه نی برای فلز سرب 5/100 میکروگرم بر گرم در وزن خشک، در ایستگاه دوم بیشترین تجمع زیستی از آب به گیاه لویی برای فلز کادمیم 320 میکروگرم بر گرم وزن خشک بود. مقدار تجمع زیستی فلزات از گیاه به مدفوع لاک پشت در ایستگاه اول مربوط به فلز روی در گیاه لویی 40/1 میکروگرم بر گرم وزن خشک، در ایستگاه دوم از گیاه نیلوفر سفید برای فلز سرب 97/3 میکروگرم بر گرم وزن خشک بود. طی کل مسیر غذایی آب به گیاه و گیاه به مدفوع لاک پشت برکه ای خزری در ایستگاه اول برای فلز روی در گیاه نی و لویی، روند افزایشی رخ داد در ایستگاه دوم فلز کادمیم در هر سه گونه گیاهی نی، لویی و نیلوفر سفید روند تجمعی را نشان داد، فلز سرب در گیاه نی و فلز روی در گیاه نی طی زنجیره غذایی لاک پشت برکه ای خزری از آب به گیاه و گیاه به بدن روند افزایشی داشت. بنابراین پدیده ی بزرگنمایی زیستی در مسیر رژیم غذایی لاک پشت برکه ای خزری در دریاچه ی زریبار رخ داده است.