طی چند دهه اخیر ادبیات داستانی از استقبال زیادی هم از سوی نویسندگان و هم جامعه ادبی و فرهنگی برخوردار شده است. نویسندگان مطرح این دوره با شگردهای روایی نو، به آفرینش رمان و داستان کوتاه دست زدند که موجی از بازخوانی و واکنش نقادانه را به همراه آورد. در این ارزیابیها برخی از نویسندگان آثارشان در بخشهای مختلف ادبی موفق به دریافت جوایز از طرف نهادها و بنیانهای اهدا کننده جوایز ادبی شدند. ارزیابی و بررسی این آثار با رویکردهای متفاوت مورد توجه قرار گرفته است. یپژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل تناسب میان درونمایه و شگردهای روایی در داستانهای معاصر فارسی انجام شدهاست. مسئله اصلی تحقیق چگونگی تعامل میان فرم و محتوا در آثار نوگرای ایران و نقش این تعامل در شکلگیری معنا و بازنمایی جهان ذهنی و فرهنگی شخصیتها است. پژوهش تلاش کردهاست نشان دهد که چگونه عناصر ساختاری روایت شامل پیرنگ، شخصیتپردازی، ساختار و فرم روایت، پیرامتنها و سبک در خدمت بیان درونمایههای مرکزی آثار، قرار میگیرند. جامعۀ پژوهش در این رساله آثار چند تن از نویسندگان دهههای اخیر است که تا حدودی در عرصه داستاننویسی موفق عمل کردند و بعضی آثار آنها هم کسب عنوان برترین آثار را به خود اختصاص دادند. روش پژوهش کیفی، توصیفی تحلیلی و تفسیرگرایانه است و بر پایه مطالعۀ گستردۀ منابع کتابخانهای و مقالات علمی، حضور در کلاسها و کارگاههای نقد و تحلیل داستان انجام شدهاست. تحلیل دادهها با استفاده از رویکرد روایتشناسی معنامحور صورت گرفت و عناصر ساختاری هر اثر در نسبت با درنمایه آن بررسی شد. نتایج پژوهش نشان میدهد که انتخابهای روایی نویسندگان نقش تعیین کنندهای در شکلگیری معنا و بازنمایی جهان داستانی دارند.کی از این رویکردها در حوزه تحلیل ساختار این آثار برای تبیین قوانین حاکم و شناساندن فنون به کار رفته در آنها است. ضمن بررسی ساختار داستان متناسب با نظریههای ادبی میتوان بر مبنای بحثی نقادانه و تحلیلی دربارۀ تناسب شگردهای روایی و درونمایه، تحلیل جدیدی از ادبیات داستانی که بیشتر بر نوآوری و مهارت نویسنده تکیه میکند به دست داد.
