گونه خَوَشک(Daphne mucronata) به عنوان یکی از گونه های درختچه ای مهم و با پراکنش وسیع در مراتع مشجر استان کردستان است و تعیین و تشخیص دقیق اثر عوامل بوم شناختی بر ویژگی های زیستی این گونه کمک موثری به مدیران کشور در حفظ و توسعه و جلوگیری از تخریب رویشگا ه های این گونه با ارزش خواهد نمود. به همین دلیل به منظور بررسی مهمترین عوامل بوم شناختی موثر بر پراکنش این گونه در استان، مناطق مطالعاتی در استان کردستان شامل دزلی، نران و گردنه مروارید با حداکثر غالبیت گونه خَوَشک انتخاب شد. نمونه برداری از گونه گیاهی خَوَشک در هر منطقه به روش تصادفی سیستماتیک در پلات های 15×15 متر مربعی و نمونه گیری زیراشکوب با استفاده از پلات 1×1 متر مربعی انجام شد. در هر پلات تراکم، طول، عرض و ارتفاع هر پایه خوشک و درصد پوشش تاجی گونه های همراه تعیین شد. نمونه گیری از خاک در هر پلات سه نمونه و در عمق 50 سانتیمتری در پای گیاه و بین پایه ها انجام گرفت. ویژگیهای خاک شامل، درصد رس، سیلت، شن، گچ، آهک، هدایت الکتریکی، اسیدیته، فسفر، کلسیم، منیزیم، درصد سنگ و سنگریزه، نیتروژن، کربن و پتاسیم اندازه گیری شد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات خاک و پوشش گیاهی از روش های آماری تجزیه واریانس، به منظور تعیین اثر عوامل محیطی بر تراکم و حجم تاج پوشش خَوَشک از رگرسیون چند متغیره استفاده گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که عوامل کربن آلی، پتاسیم، اسیدیته، منیزیم، فسفر، کلسیم، آهک، ازت، رس، شن، متوسط بارش سالیانه، تراکم و حجم تاج پوشش در بین رویشگاه های مختلف دارای اختلاف معنی دار در سطح یک درصد است و عامل سیلت در سطح پنج درصد معنی دار است، ولی فاکتورهای گچ، هدایت الکتریکی در بین رویشگاه ها تفاوت معنی داری ندارد. نتایج رگرسیون چند متغیره نشان داد که مقدار آهک خاک(5/32 -5/9 درصد)، 59 درصد از تغییرات تراکم(نوسان تراکم 1600-400 پایه در هکتار) خَوَشک در رویشگاه های این گونه را توجیه می کند. همچنین حجم تاج پوشش خَوَشک در رویشگاه های مورد مطالعه متاثر از مقدار ازت خاک (با ضریب همبستگی 58/0) می باشد. تجزیه واریانس روی جهت های جغرافیایی نیز نشان داد که تراکم خَوَشک در جهت های شمالی بیشترین مقدار بوده و حجم تاج پوشش در جهت غربی بیشتر است.
