برزان بهرامی کمانگر

جنس Squalius متعلق به خانواده کپور ماهیان می باشد که تاکنون حدود 45 گونه از آن شناسایی شده است. ماهیان این جنس از انگلستان تا جنوب غربی آسیا پراکنش دارند. در ایران 5 گونه از این جنس شناسایی شده است. جهت شناسایی با استفاده از صفات ریخت شناسی و شمارشی و همچنین بررسی روابط خویشاوندی این جنس، نمونه برداری از حوضه های آبریز سطح استان صورت گرفت. نتایج نشان داد که از گونه های صید شده در حوضه ی سیروان دو گونه (S. berak و S. lepidus) و در حوضه قزل اوزن و دریاچه ارومیه یک گونه (S. turcicus) حضور دارند. با استفاده از آزمون ناپارامتری من ویتنی، 11 صفت شمارشی مقایسه شد که نتایج آن نشان داد که در گونه S. lepidus تعداد فلس روی خط جانبی و تعداد فلس در پایین خط جانبی به طور معنی دار بیش از تعداد آن در گونه های S. berak و S. turcicus می باشد (05/0 (p <. مقایسه میانگین صفات زیست سنجی ماهیان نشان داد 17صفت از 34 صفت مورد بررسی تفاوت معنی دار دارند (05/0 (p<. به منظور تعیین صفات زیست سنجی موثر در تمایز گونه های ماهی مورد بررسی از آزمون تابع تشخیص استفاده شد. که وجود 3 گونه مجزا را تایید می کرد. بررسی مولکولی نمونهها پس از استخراج DNA و تکثیر قطعه ای به طول 655 جفت باز از ناحیهی زیر واحد یک ژن سیتوکروم اکسیداز (COI) و توالییابی آنها انجام شد. نتایج حاصل از رسم درخت تبار زایشی با سه روش استنباط بیزی، بیشینه صرفهجویی و اتصال همسایگی، دارای همگرایی بودند و هر سه یک نتیجه را نشان دادند. نتایج این درخت ها نشان می دهد که نمونه های این مطالعه متعلق به 2 کلاد خواهری می باشد به طوری که گونه ی Squalius Lepidus در یک کلاد مجزا و دو گونه ی Squalius turcicus و Squalius berak در یک کلاد دیگر قرار می گیرند. درخت ترسیم شده از نمونه های مطالعه و توالی های موجود در بانک ژن نشان می دهد که نمونه های هر گروه در یک کلاد و در جایگاه صحیح خود در کنار نمونه های بانک ژن همان گروه قرار گرفته اند. نمونه های گونه ی Squalius turcicus در درخت فایلوژنی در یک کلاد قرار گرفتند اما دارای فاصله بین نمونه های دو حوضه اورومیه و سفید رود بودند ،که پس از مقایسه فاصله K2P این دو گروه، مشخص شد که دو گونه ی مجزا نبوده و از یک گونه می باشند. تفکیک کامل 3 گونه مورد بررسی با وجود اختلاف کم از لحاظ صفات زیست سنجی و شمارشی بین گونه ها، بر اساس 8 صفت زیست سنجی حاصل شد. صفت های متمایز کننده بیشتر متعلق به باله ها، سر و ناحیه تنه در ماهیان بودند. گونه های مورد بررسی در مطالعه حاضر از لحاظ ویژگی های مورد بررسی دارای شباهت های نزدیک می باشند که این مسئله ممکن است به علت ارتباط حوضه های جمعیت های آن ها باشد و این گونه ها در شرایط محیطی نزدیک به هم فرآیندهای تکاملی را طی کرده باشند.