باکتریهای همزیست با ریشه بقولات از ریشه گیاهان یونجه (Medicago sativa L.)، نخود (Cicer arietinum L.) و یونجه زرد (Melilotus officinalis L.) رشد کرده در خاکهای آلوده به آرسنیک در جنوب شرقی استان کردستان جداسازی گردید. جدایه ها براساس خصوصیات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی متعلق به جنس Rhizobium و Ensifer تشخیص داده شد. وجود سیستم مقاومتی به آرسنیک، سیستم ars، با استفاده از آغازگرهای اختصاصی ژن arsC بررسی و به اثبات رسید. نرخ رشد جدایه ها در محیط کشت YEMB به اضافه غلظت های 400 – 100 میلی مولار آرسنات بررسی گردید. سویه های جدا شده از یونجه (AB1، AB3)، نخود (PA2، PC2) و یونجه زرد (YA1) توانائی تحمل 350 میلی مولار آرسنات را داشتند. همچنین سویه های AB1، PA2 و YA1 توانائی تحمل غلظت 400 میلی مولار آرسنات را داشتند. به منظور بررسی تاثیر آلودگی به آرسنیک بر روی رابطه همزیستی یونجه و نخود با باکتریهای ریزوبیا و میزان رشد گیاهان، آزمونی در قالب بلوکهای کاملاً تصادفی در سه تکرار و در پنج غلظت آرسنیک (100، 75، 50، 10 و صفر میلیگرم بر کیلوگرم خاک) و با تلقیح یا بدون تلقیح دو سویه باکتری، AB1 و PA2 انجام گردید. وزن خشک و وزن تر ریشه و اندامهای هوائی یونجه و نخود با افزایش غلظت آرسنیک در خاک کاهش یافت. نتایج نشان داد که وزن خشک و وزن تر ریشه و اندامهای هوائی هر دو گیاه در بوته های تیمار شده توسط سویه های باکتری بصورت معناداری بالاتر از فاکتورهای مشابه در گیاهان تلقیح نشده با باکتری بود. براساس نتایج بدست آمده سویه های AB1 و PA2 با توانائی مقاومت به غلظتهای بالای آرسنیک به همراه گیاهان همزیست میتوانند جهت پالایش خاک های آلوده به آرسنیک مورد استفاده قرار گیرند.
