احمد ولی پور

شغل اصلی مردمان ساکن در جنگل های بلوط زاگرس شمالی و به ویژه در منطقه بانه، دامداری با اتکای بر علوفه درختی حاصل از سرشاخه زنی (گلازنی) درختان بلوط است. در سیستم مدیریت سنتی جنگل، مالکان عرفی (جنگل نشینان) هر ساله بخشی از جنگل تحت مالکیت خود (گلاجار) را برای تأمین علوفه زمستانه دام گلازنی می کنند. این تحقیق به دنبال برآورد میزان تولید علوفه درختی، در توده های جنگلی تحت مالکیت عرفی مدیران سنتی جنگل (گلاجار) در منطقه هواره خول بانه است؛ که گونه درختی غالب آن وی ول (Quercus libani) می باشد. ابتدا با کمک شبکه آماربرداری تصادفی منظم در 9 درصد کل جنگل هواره خول و در قالب 5 گلاجار تمامی مشخصه های درختان جنگل شامل قطر برابر سینه، قطر یقه، ارتفاع درخت، ارتفاع تنه، ارتفاع تاج، دو قطر عمود برهم تاج و نحوه گلازنی در داخل قطعات نمونه 10 آری اندازه گیری و بررسی شد. در فصل شروع گلازنی (اواسط شهریور ماه)، با استفاده از روش نمونه برداری طبقه ای تصادفی، شاخه و برگ (زی توده تاج) 101 اصله درخت نمونه وی ول در قالب 9 طبقه قطری (قطر برابر سینه 5 تا 50 سانتی متر) و در سه طبقه طول تاج (بالایی، میانی و پایین تاج)، برداشت شد. سپس وزن ترِ شاخه و برگ درختان در عرصه اندازه گیری گردید. نمونه هایی از شاخه و برگ درختان، به منظور برآورد نسبت رطوبت این اندام ها در کوره آون به مدت 48 ساعت در دمای 80 درجه سانتی گراد خشک و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. برای ارائه مدل برآوردکننده علوفه درختی، مشخصه های گوناگون درختان به عنوان متغیر مستقل در مدل های پایه مختلف (خطی، نمایی، توانی و لگاریتمی) و مدل رگرسیون چند متغیره آزمون شد. شاخص های آماری ضریب تعیین، انحراف معیار مدل برازش یافته، تحلیل واریانس رگرسیون، مجذور میانگین مربعات خطا و آزمون t ضرایب به دست آمده برای ارزیابی مدل ها و انتخاب بهترین مدل مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که برای برآورد علوفه درختی (زی توده خشک برگ)، مدل توانی با متغیر مستقل قطر برابر سینه در سه طبقه بالایی تاج (0/816 =R2 )، میانی تاج (0/774 =R2)، پایین تاج (0/626 =R2) و کل تاج (0/824 =R2) بهترین مدل بود. مشخص شد که میانگین زی توده خشک برگ کل تاج (علوفه درختی) وی ول حاصل از گلازنی در طول یک سال، 348/2 کیلوگرم در هکتار می باشد.